ادم ورمي است كه در صورت تجمع مايعات زياد در بافت هاي بدن به ويژه پوست اتفاق مي افتد. ادم دلایل و انواع مختلفی دارد به عنوان مثال ادم ریوی ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد در حالی که ورم پا باعث تورم در این ناحیه می شود. ورم به طور معمول به آرامی شروع می شود، اما شروع آن می تواند ناگهانی هم باشد. این یک مشکل شایع است، اما می تواند نشانه یک بیماری جدی نیز باشد.
به گزارش مدیکال نیوزتودی، این مقاله توضیح می دهد ادم چیست و چگونه می توان آن را تشخیص داد، همچنین به انواع مختلف، درمان و عوارض احتمالی این بیماری می پردازد.
اِدِم چیست؟
ادم به ورم و پف در نواحی مختلف بدن اشاره دارد، بیشتر اوقات در پوست به خصوص در دست ها، بازوها، مچ پا و پاها رخ می دهد. با این حال، همچنین می تواند روی عضلات، روده، ریه ها، چشم ها و مغز تاثیر بگذارد. این بیماری به طور عمده در بزرگسالان مسن و زنان باردار رخ می دهد، اما هر فردی می تواند ادم را تجربه کند.
علائم ورم
علائم ادم به علت اصلی بروز آن بستگی دارد، اما ورم، گرفتگی و درد شایع است. فرد مبتلا به ادم ممکن است متوجه علائم زیر شود:
پوستی متورم، کشیده و براق
پوستی که پس از چند ثانیه فشار دادن گودی آن را حفظ می کند
پف کردگی مچ پا، صورت یا چشم
دردهای بدن و سفتی مفاصل
افزایش یا کاهش وزن
رگ های دست و گردن پرتر است
ضربان نبض و فشار خون بالاتر
سردرد
درد شکم
تغییر در عادات روده
تهوع و استفراغ
گیجی و رخوت
ناهنجاری های بینایی
علائم به علت اصلی بروز، نوع و محل بروز ادم بستگی دارد.
درمان ادم
درمان به علت ورم بستگی دارد، اما در ادامه به برخی موارد اشاره شده است:
داروهای ادرار آور نوعی دارو هستند که با افزایش میزان تولید ادرار توسط کلیه ها به خلاص شدن از شر مایعات اضافی کمک می کنند. پزشک درمان خاصی را برای ادم ماکولا، ادم ریوی و انواع دیگر آن توصیه می کند.
درمان های جایگزین
برخی از روش های مراقبت از خود می توانند به جلوگیری از ادم یا کاهش آن کمک کنند. این شامل:
کاهش مصرف نمک
در صورت لزوم کاهش وزن
انجام منظم ورزش
بالا بردن پاها در صورت امکان برای بهبود گردش خون
پوشیدن جوراب های ساپورت
بیش از حد طولانی نشینید با نایستید
هنگام مسافرت بلند شدن و انجام پیاده روی منظم
اجتناب از درجه حرارت شدید مانند حمام و دوش داغ و سونا
پوشیدن لباس گرم در هوای سرد
یک ماساژ دهنده یا یک فیزیوتراپیست ممکن است با نوازش محکم در جهت قلب به از بین بردن مایعات کمک کند.
ممکن است از اکسیژن برای درمان انواع ادم استفاده شود، فردی که دارای ادم ریوی قلبی است اگر در مصرف اکسیژن کافی مشکل داشته باشد به احتمال زیاد به اکسیژن اضافی نیاز داشته باشد.
اکسیژن دریافت شده از طریق بینی ممکن است بینایی ضعیف ناشی از ادم ماکولای دیابتی را بهبود بخشد.
مشخص شده است اکسیژن درمانی با فشار بیش از حد خطر ادم ریوی را افزایش می دهد.
انواع ادم
انواع مختلفی از ادم وجود دارد که هر یک می تواند طیف وسیعی از شرایط سلامتی را نشان دهد. در اینجا انواع مختلفی معرفی شده است.
ادم محیطی: این نوع از ادم روی مچ پا، پاها، دست ها و بازوها تاثیر می گذارد و علائم آن شامل ورم، پف کردگی و مشکل در حرکت بخشی از بدن است.
ادم ریوی: مایعات اضافی در ریه ها جمع می شوند و تنفس را دشوار می کنند که می تواند ناشی از نارسایی احتقانی قلب یا آسیب حاد ریه باشد. این یک بیماری جدی است و به دلیل اینکه می تواند منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرد.
ادم مغزی: این نوع از ادم در مغز رخ می دهد و می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد بسیاری از آنها به طور بالقوه تهدید کننده زندگی هستند. علائم آن شامل سردرد، گردن درد یا سفتی، کاهش بینایی کامل یا جزئی، تغییر در هوشیاری یا حالت روحی، حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه است.
ادم ماکولا: این یک عارضه جدی در رتینوپاتی دیابتی است. ورم در ماکولا رخ می دهد یعنی بخشی از چشم که دید دقیق و مرکزی را امکان پذیر می کند. فرد ممکن است متوجه تغییراتی در دید مرکزی و نحوه دیدن رنگ ها شود.
ادم می تواند در نواحی دیگری نیز ایجاد شود، اما موارد ذکر شده در بالا شایع ترین نوع آن هستند که می تواند نشانه جدی بروز مشکلی در سلامت فرد باشد، بنابراین اگر نگران هر نوع ورمی هستید مهم است که با پزشک مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: 5 برنامه تمرینی ساده برای استقامت عضلانی
علل بروز ادم
ادم می تواند در نتیجه مشکلات گردش خون، عفونت، مرگ بافتی، سوءتغذیه، بیماری کلیوی، اضافه بار کلی مایعات بدن و مشکلات الکترولیت ایجاد شود. دلایل زیادی برای ایجاد ادم وجود دارد، از جمله:
نارسایی قلبی
اگر یک یا هر دو قسمت تحتانی قلب نتوانند خون را به درستی پمپاژ کنند خون می تواند در اندام ها جمع شده و باعث ایجاد ورم شود.
بیماری یا آسیب کلیوی
یک فرد مبتلا به اختلال کلیه ممکن است نتواند مایعات و سدیم کافی از خون را از بین ببرد و این باعث فشار بر رگ های خونی و نشت مقداری مایع می شود در نتیجه ورم می تواند در اطراف پاها و چشم ها ایجاد شود.
آسیب به گلومرول ها، مویرگ های موجود در کلیه ها که مواد زائد و مایعات اضافی خون را فیلتر می کنند می تواند منجر به سندرم نفروتیک شود. یک علامت آن سطح پایین بودن پروتئین آلبومین در خون است که می تواند منجر به ادم شود.
بیماری کبد
سیروز بر عملکرد کبد تاثیر می گذارد که می تواند منجر به تغییر در ترشح هورمون ها و مواد شیمیایی تنظیم کننده مایعات و کاهش تولید پروتئین شود در نتیجه باعث می شود مایعات از رگ های خونی به داخل بافت اطراف نشت کند.
همچنین سیروز کبدی فشار داخل ورید پورت را افزایش می دهد، ورید بزرگی که خون را از روده ها، طحال و لوزالمعده به کبد منتقل می کند و در نتیجه آن ادم می تواند منجر به ورم پاها و حفره شکم شود.
داروهای خاص
برخی از داروها خطر ادم را افزایش می دهند:
گشاد کننده عروق یا داروهایی که رگ های خونی را باز می کنند
مسدود کننده های کانال کلسیم
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
استروژن ها
برخی از داروهای شیمی درمانی
برخی از داروهای دیابت مانند تیازولیدین دیون ها
بارداری
در دوران بارداری بدن هورمون هایی ترشح می کند که باعث احتباس مایعات می شوند و بیش از حد معمول سدیم و آب در بدن نگه داشته می شود در این حالت صورت، دست ها، اندام تحتانی و پاها ممکن است ورم کند. هنگامی که زنی در حالت خمیده در دوران بارداری در حال استراحت است رحم بزرگ شده می تواند روی رگ معروف به ورید اجوف تحتانی را فشار دهد که در نتیجه این می تواند وریدهای ران را انسداد داده و منجر به ادم شود. در دوران بارداری خون به راحتی لخته می شود که این می تواند خطر ترومبوز وریدی عمقی دلیل دیگر ادم را افزایش دهد. اکلامپسی که ناشی از فشار خون بالا ناشی از بارداری یا فشار خون بالا است همچنین می تواند باعث ادم شود.
عوامل رژیم غذایی
تعدادی از عوامل رژیم غذایی بر خطر ادم تاثیر می گذارد، مانند:
مصرف بیش از حد نمک در افرادی که مستعد ابتلا به ادم هستند
سوءتغذیه که در آن ادم می تواند از سطح پروتئین کم در خون ناشی شود
مصرف کم ویتامین B1، B6 و B5
دیابت
عوارض دیابت عبارتند از:
بیماری قلب و عروقی
نارسایی حاد کلیه
نارسایی حاد کبدی
انتروپاتی از دست دهنده پروتئین یک بیماری روده ای است که باعث از دست دادن پروتئین می شود
این داروها و داروهای خاص برای دیابت ممکن است منجر به ادم شود
ادم ماکولای دیابتی تورم شبکیه در دیابت است
شرایط تاثیرگذار بر مغز
برخی از دلایل ورم در مغز عبارتند از:
آسیب به سر: ضربه به سر ممکن است منجر به تجمع مایعات در مغز شود
سکته مغزی: سکته مغزی می تواند منجر به ورم مغزی شود
تومور مغزی: تومور مغزی آب را در اطراف خود جمع می کند به ویژه که رگ های خونی جدید ایجاد می کند
آلرژی
برخی از غذاها و گزش حشرات ممکن است در افرادی که به آنها حساسیت دارند باعث ایجاد ادم صورت یا پوست شود، همچنین ورم شدید می تواند نشانه آنافیلاکسی باشد. ورم در گلو می تواند مجرای تنفسی فرد را ببندد، بنابراین وی نمی تواند نفس بکشد که این مشکل اورژانسی محسوب می شود.
مشکلات اندام ها
لخته خون: هرگونه انسداد مانند لخته در ورید می تواند از جریان خون جلوگیری کند با افزایش فشار در ورید مایعات شروع به نشت به بافت اطراف می کنند و باعث ورم می شوند.
رگ های واریسی: این علائم به طور معمول به دلیل آسیب دیدن دریچه ها اتفاق می افتد. فشار در رگ ها افزایش می یابد و آنها شروع به برآمدگی می کنند، همچنین این فشار خطر نشت مایعات به بافت اطراف را افزایش می دهد.
کیست یا تومور: هر توده ای اگر به مجرای لنفاوی یا ورید فشار وارد کند می تواند باعث ورم شود با جمع شدن فشار مایعات می توانند به بافت اطراف نشت کنند.
ورم لنفاوی: سیستم لنفاوی به حذف مایعات اضافی از بافت ها کمک می کند هرگونه آسیب به این سیستم مانند جراحی، عفونت یا تومور می تواند منجر به ادم شود.
شرایط دیگر
بی حرکتی طولانی مدت: افرادی که مدت طولانی بی حرکت هستند می توانند در پوستشان ادم ایجاد کنند. این می تواند هم به دلیل جمع شدن مایعات در مناطق وابسته به جاذبه و هم آزاد شدن هورمون ضد ادرار از هیپوفیز باشد.
ارتفاع زیاد: این همراه با اعمال جسمی می تواند خطر را افزایش دهد بیماری حاد کوهستانی می تواند منجر به ادم ریوی یا مغزی در ارتفاع زیاد شود.
سوختگی و آفتاب سوختگی: پوست با احتباس مایعات به سوختگی واکنش می دهد که این باعث ورم موضعی می شود.
عفونت یا التهاب: هر بافتی که آلوده یا ملتهب باشد می تواند ورم کند و این به طور معمول بیشتر در پوست دیده می شود.
قاعدگی و قبل از قاعدگی: سطح هورمون ها در طول چرخه قاعدگی نوسان می کند طی روزهای قبل از خونریزی قاعدگی سطح پروژسترون کمتر است و این ممکن است باعث احتباس مایعات شود.
قرص ضد بارداری: هر دارویی که شامل استروژن باشد می تواند باعث احتباس مایعات شود، بنابراین غیر معمول نیست که خانم ها هنگام شروع استفاده از قرص وزن اضافه می کنند.
یائسگی: در نزدیکی شروع یائسگی نوسانات هورمون می تواند باعث احتباس مایعات شود، همچنین درمان جایگزینی هورمون می تواند ادم را تحریک کند.
بیماری تیروئید: عدم تعادل هورمونی مرتبط با مشکلات تیروئید می تواند منجر به ادم شود.
عوارض اِدِم
ادم درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:
ورم دردناک همراه با دردی که بدتر می شود
سفتی و سختی راه رفتن
پوست کشیده و خارش دار
عفونت در ناحیه تورم
اسکار بین لایه های بافت
گردش خون ضعیف
از بین رفتن قابلیت ارتجاعی در رگ ها و مفاصل
زخم های روی پوست
هرگونه بیماری یا بیماری زمینه ای برای جلوگیری از جدی تر شدن آن به درمان نیاز دارد.
مترجم: الهه زارعی
