تنگی کانال نخاع یکی از بیماری‌های ستون فقرات است که بیشتر مربوط سن بالا است اما در سنین پایین هم در بعضی شرایط مانند بیرون زدگی شدید دیسک، لیزخوردگی مهره اتفاق می افتد. شرایط زمینه ای از جمله پوکی استخوان، سبک زندگی، فشارهای نامتعارف روزمره، سن بالا و بیماری هایی مانند آرتروز ستون مهره از عوامل شایع ایجاد تنگی کانال نخاع هستند. بطورکلی وضعیتی که در آن مجرای مرکزی ستون فقرات دچار کاهش فضا می‌شود و نخاع را تحت فشار قرار دهد، تنگی کانال نخاعی گفته می‌شود. در بیشتر موارد تنگی کانال نخاعی مربوط به ستون فقرات کمری است چرا که ستون فقرات کمری دارای بیشترین حرکت نسبت به سایر مناطق ستون فقرات دارد و متحمل بیشترین فشار در طول زندگی انسان است و تغییرات تخریبی-تطابقی در این ناحیه بیشتر شایع است.
دکتر سعادتی در کلینیک فیزیوتراپی شمیم راهکار درمانی بدون عارضه و موثر برای بیماری تنگی کانال نخاع پیشنهاد می کند.
در علم بیومکانیک یا علمی که با حرکات و نیروهای مربوط به مفاصل بدن سر و کار دارد گفته می‌شود که در مفاصلی که فشار زیادی تحمل می‌کنند هرچقدر حرکت مفصل به طور ذاتی بیشتر باشد تغییرات تطابقی استخوانها در مفصل که اصطلاحاً به آن آرتروز گفته می‌شود بیشتر اتفاق می افتد.
ستون فقرات کمری از پنج مهره تشکیل شده است. تصور کنید که در حرکات خم و راست شدن و چرخیدن به طرفین، بهمراه وزن زیاد بدن بر روی مهره ها، چه تجمع فاجعه باری از فشار تخریبی را در طول زمان به دیسک بین مهره ای وارد می کند.
لذا بنابر اصل بیومکانیک، تغییرات تخریبی که مشخصا آرتروز یا دیسک آرتروز است لزوما در ناحیه کمر بیشتر مشاهده می شود و یکی از عوارض مهم آرتروز در ناحیه کمر همان تنگی کانال نخاعی است. تنگی کانال نخاعی می‌تواند ناشی از عواملی مانند شکستگی و سر خوردن یکی از مهره‌ها به سمت جلو باشد و یا در اثر بیرون زدن فزاینده دیسک بین مهره‌ای به درون کانال نخاع ایجاد شود که به‌تدریج با اضافه شدن کلسیم منجربه استخوانی شدن آن می شود و نهایتاً این حالت منجر به کاهش فضای کانال نخاع می‌شود.
از عوامل دیگری که باعث تنگی کانال نخاع می‌شود خشکی و عدم انعطاف‌پذیری بافت‌های نرم و لیگامانهای بین مهره‌های ستون فقرات کمری است که این خشکی و اصطلاحاً عدم انعطاف باعث می‌شود که در حین حرکت به سمت جلو یا در جهات دیگر، نقاط تمرکز فشاری در ستون فقرات کمری ایجاد شود و آن ناحیه دچار تغییرات ساختاری و در نهایت تنگی کانال شود.
با توضیحاتی که داده شد مشخص می‌شود که تنگی کانال پروسه‌ای است که بیشتر در سنین بالا ایجاد می شود و با رشد آرتروز در ستون مهره، ضخیم شدن لیگامانهای بین مهره ای بطوریکه فضای کانال نخاع تنگ کند و یا سر خوردگی مهره ایجاد می شود و باعث ایجاد محدودیت های حرکتی در پاها بهمراه درد، سوزش و ضعف، بی حسی و سنگینی عضلات حین راه رفتن می شود.
علائم تنگی کانال نخاع:
تنگی کانال نخاعی می‌تواند باعث بروز درد و بی حسی در ناحیه باسن و پاها هنگام راه رفتن شود. این عارضه می تواند منجر به تحت فشار قرار گرفتن اعصاب کنترل کننده قدرت و حس ماهیچه‌های پاها شود. بطور کلی از علائم تنگی کانال نخاع می توان به احساس درد و ناراحتی در هنگام راه رفتن و بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، داغی یا سرد شدن پاها اشاره نمود.
درمانهای پیشرفته تنگی کانال نخاعی:
اخیرا و طی چند سال گذشته با گسترش فناوری و ایجاد تکنولوژی‌های مدرن، در کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته شمیم، با رویکرد کاهش دادن فشار از روی نخاع و بهبود عملکرد مکانیکی ستون فقرات، روشهای جدید فیزیوتراپی انجام می شود بطوریکه علائم درد پاها بطور قابل قبول کاهش یافته و متعاقب آن سطح فعالیت از لحاظ کمی و کیفی بهبود می‌یابد. یکی از این راهبردهای افزایش انعطاف‌پذیری مقاطع دچار تنگی کانال استفاده از روش القاء مغناطیس برون بدنی و تکنیک‌های استئوپاتی است.
در کلینیک فیزیوتراپی شمیم بمنظور درمان و کاهش علایم تنگی کانال نخاع امکاناتی فراهم شده است که به وسیله آن بیماران با تنگی کانال نخاعی به سطح جدیدی از فعالیت دست پیدا کنند و بتوانند فعالیت‌هایی که از دست رفته بود را تا حد رضایت بخشی باز یابند. هدف کادر درمان کلینیک فیزیوتراپی شمیم بکارگیری فناوری‌های مدرن و بدون عارضه در مرز دانش علم پزشکی است در راستای فراهم آوردن شرایطی جهت افزایش سطح توانمندی حرکتی بیماران در سنین مختلف است.
سایر روشها:
روشهای جراحی و تهاجمی، تزریقات نخاعی و توصیه پزشکان جراح به بی حرکتی از دیر باز بعنوان درمان تنگی کانال نخاع یاد می‌شود. جراحی همواره با عوارضش شناخته شده است. راهبرد کلی جراحی افزایش فضای داخل کانال نخاع از طرق مختلف از جمله ثابت کردن مهره‌ها به‌هم یا تراشیدن فضاهای استخوانی به‌منظور گسترش فضای داخلی کانال است. عموماً تسکین با روشهای تزریق داروها در کانال نخاع استدلال درمانی ضعیفی دارد و مصرف داروهای افیونی و ضد التهاب‌هایی که برای کاهش درد داده می‌شود در کوتاه‌مدت تأثیر تسکینی کمی می‌گذارند و مصرف درازمدت آنها بر هموستاز شیمیایی مایعات بدن تأثیر سوء می‌گذارد.
توصیه هایی جهت کاهش درد در بیماران دچار ضایعه تنگی کانال نخاع
- بیماران از ایستادن طولانی اجتناب کنند
- بانوان مخصوصاً در امور خانه‌داری و در کارهای مربوط به آشپزخانه که مجبور هستند بایستند باید نحوه ایستادن را مدیریت نمایند به‌طوری‌که مدت زمان کمتری بایستند یا کارهایشان را به گونه ای تنظیم کنند که کم‌تر بایستند یا در فواصلی زمانی مختلف بنشینند یا راه بروند.
- از وضعیت‌های طولانی ثابت مثل نشستن طولانی یا ایستادن طولانی اجتناب شود و یا به حداقل رسانده شود مخصوصاً نشستن بر روی زمین چرا که میزان زاویه‌ای که در مهره‌های کمر ایجاد می‌شود زیاد است و به نخاع فشار وارد می‌شود.
- انجام منظم نرمش های کششی ناحیه کمر و لگن
- بیشتر زمان‌هایی که نیاز به نشستن است از میز و صندلی استفاده شود.
- در مواقعی مانند مشاهده تلویزیون ترجیحاً بر روی کاناپه به پهلو دراز کشیده باشند و زمان طولانی را به‌صورت نشسته به تماشای تلویزیون نپردازند.
- هرچند بیماران دچار تنگی کانال محدودیت راه رفتن دارند یعنی با راه رفتن درد در ناحیه اندام‌های تحتانی مانع از ادامه راه رفتن آنها می‌شود، توصیه می‌شود تا زمانی‌که درمان را انجام نداده‌اند پیاده‌روی را حتی به‌صورت مقاطع کوتاه و ما بین آن نشستن انجام دهند چرا که اگر بی‌حرکتی باشد عوارض بیشتری ایجاد می‌شود.
- کنترل سطح قند خون و سایر فاکتورهای تأثیرگذار بر روی تراکم استخوان نیز بعنوان پیشگیری مطرح است چرا که یکی از عوامل تأثیر گذار در تشدید تنگی کانال نخاع، پوکی استخوان ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مثل ابتلا به دیابت است.
- پیاده‌روی در هر حالتی منجر به فعالیت عضلات و حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری آنها می‌شود. متأسفانه در بیماران دچار تنگی کانال نخاع پیاده‌روی بدلیل تشدید علایم درد و گرفتگی در اندام‌های تحتانی محدود است. یکی از راه‌های افزایش میزان پیاده‌روی راه رفتن در آب استخر می‌باشد. راه رفتن در استخر با کاهش فشار وزن بالاتنه به ستون فقرات کمری به بیمار کمک می کند تا مدت زمان بیشتری را پیاده روی کند و فعالیت عضلات اندام‌های تحتانی حفظ شود هرچند رویکردهای توصیه‌ای برای بیماران دچار ضایعه تنگی کانال نخاع در اوایل تأثیربخش است اما به‌مرور زمان تأثیرات تسکینی این توصیه‌ها کم‌تر می‌شود. بنابراین توصیه می شود رویکرد درمانی اسرع وقت در پیش گرفته شود.
کلینیک فیزیوتراپی شمیم با مدیریت دکتر حیدر سعادتی دکترای تخصصی فیزیوتراپی و عضو نخبگان کشور، جدیدترین رویکردهای درمانی را جهت درمان تنگی کانال نخاع ارائه می دهد.
