بیماری‌های قلبی-عروقی همچنان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سلامت در سراسر جهان و همچنین در کشور ما، ایران، به شمار می‌روند. تشخیص به موقع و دقیق این بیماری‌ها می‌تواند نقش حیاتی در درمان مؤثر و بهبود کیفیت زندگی بیماران ایفا کند. یکی از روش‌های کلیدی و بسیار دقیق در تشخیص مشکلات عروق کرونر قلب، آنژیوگرافی است. در این مطلب، با دکتر محمد علی محرابی، متخصص قلب و عروق در تهران، همراه می‌شویم تا با زبانی ساده و علمی، به بررسی اهمیت، روند و جزئیات این روش تشخیصی بپردازیم. هدف ما افزایش آگاهی شما و پاسخ به سوالات متداول در این زمینه است.
آنژیوگرافی قلب چیست؟ دکتر محرابی توضیح می‌دهند:
دکتر محمد علی محرابی: آنژیوگرافی قلب، که به طور خاص برای عروق قلب به آن آنژیوگرافی عروق کرونر گفته می‌شود، یک روش تصویربرداری تشخیصی پیشرفته است. در این روش، ما با استفاده از اشعه ایکس و تزریق یک ماده حاجب مخصوص، تصویری واضح از داخل رگ‌های خونی قلب (عروق کرونر) به دست می‌آوریم. این تصاویر به ما کمک می‌کنند تا هرگونه تنگی، انسداد یا ناهنجاری دیگر در این عروق را شناسایی کنیم.
ایشان افزودند: تصور کنید که عروق کرونر مانند لوله‌هایی هستند که خون را به عضله قلب می‌رسانند. اگر این لوله‌ها تنگ یا مسدود شوند، خون‌رسانی به قلب مختل شده و می‌تواند منجر به درد قفسه سینه (آنژین)، تنگی نفس و در موارد شدیدتر، سکته قلبی شود. آنژیوگرافی به ما این امکان را می‌دهد که وضعیت این ‘لوله‌ها’ را به دقت بررسی کنیم.
چه زمانی انجام آنژیوگرافی قلب ضروری است؟ نظر دکتر محرابی:
دکتر محرابی: تصمیم برای انجام آنژیوگرافی همیشه بر اساس ارزیابی دقیق وضعیت بیمار و علائم او گرفته می‌شود. برخی از شایع‌ترین دلایلی که ممکن است یک بیمار کاندیدای آنژیوگرافی شود عبارتند از:
علائم بیماری عروق کرونر: مانند درد قفسه سینه (آنژین صدری) که با فعالیت تشدید می‌شود یا در حالت استراحت رخ می‌دهد، به خصوص اگر این درد جدید باشد یا الگوی آن تغییر کرده باشد.
نتایج غیرطبیعی در سایر تست‌های قلبی: اگر تست ورزش، اسکن هسته‌ای قلب، یا اکوکاردیوگرافی استرس، شواهدی از کاهش جریان خون به قلب را نشان دهند.
درد قفسه سینه ناگهانی و شدید یا سایر علائم سکته قلبی: در این موارد، آنژیوگرافی اورژانسی برای تشخیص و اغلب درمان فوری انسداد انجام می‌شود.
بیماری‌های دریچه‌ای قلب: قبل از جراحی تعویض یا ترمیم دریچه قلب، برای بررسی وضعیت عروق کرونر.
نارسایی قلبی با علت نامشخص: برای رد کردن بیماری عروق کرونر به عنوان عامل زمینه‌ای.
برخی انواع آریتمی (ضربان نامنظم قلب): اگر مشکوک به ارتباط آن با بیماری عروق کرونر باشیم.
روند انجام آنژیوگرافی چگونه است؟ توضیحات گام به گام از زبان دکتر محرابی:
دکتر محرابی: بسیاری از بیماران نگران روند انجام آنژیوگرافی هستند، اما باید تاکید کنم که این یک روش نسبتاً کم‌تهاجمی و در اغلب موارد ایمن است که توسط تیم مجرب انجام می‌شود. مراحل کلی به شرح زیر است:
آمادگی قبل از عمل: معمولاً از بیمار خواسته می‌شود چند ساعت قبل از آنژیوگرافی ناشتا باشد. داروهای مصرفی بیمار بررسی شده و ممکن است برخی از آنها، مانند داروهای رقیق‌کننده خون، طبق دستور پزشک موقتاً قطع یا تنظیم شوند. آزمایش‌های خون لازم نیز انجام می‌شود.
در اتاق آنژیوگرافی (کت لب): بیمار روی تخت مخصوص دراز می‌کشد. ناحیه‌ای که قرار است کاتتر از آنجا وارد شود (معمولاً کشاله ران یا گاهی مچ دست) ضدعفونی شده و با بی‌حسی موضعی، بی‌حس می‌شود.
بنابراین بیمار در طول عمل بیدار و هوشیار است اما دردی در محل ورود کاتتر احساس نخواهد کرد. ممکن است یک آرام‌بخش خفیف نیز برای راحتی بیشتر بیمار تجویز شود.
ورود کاتتر: یک لوله بسیار نازک و انعطاف‌پذیر به نام ‘کاتتر’ از طریق شریان انتخاب شده (در کشاله ران یا مچ دست) وارد سیستم عروقی می‌شود و تحت هدایت اشعه ایکس به سمت قلب و ورودی عروق کرونر هدایت می‌شود.
تزریق ماده حاجب: از طریق کاتتر، مقدار کمی ماده حاجب یددار به داخل عروق کرونر تزریق می‌شود. این ماده باعث می‌شود عروق در تصاویر اشعه ایکس به وضوح قابل مشاهده باشند. هنگام تزریق ماده حاجب، بیمار ممکن است احساس گرگرفتگی یا گرما در بدن کند که طبیعی و زودگذر است.
تصویربرداری: همزمان با تزریق ماده حاجب، تصاویر اشعه ایکس (فلوروسکوپی) از زوایای مختلف گرفته می‌شود. این تصاویر به صورت زنده روی مانیتور قابل مشاهده هستند و پزشک می‌تواند جریان خون و هرگونه تنگی یا انسداد در عروق را بررسی کند.
پایان عمل و خروج کاتتر: پس از اتمام تصویربرداری، کاتتر خارج می‌شود و محل ورود آن برای جلوگیری از خونریزی فشار داده شده و پانسمان می‌شود. کل فرآیند معمولاً حدود ۳۰ دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد، هرچند زمان آماده‌سازی و ریکاوری نیز به این مدت اضافه می‌شود.
آنژیوگرافی چه اطلاعاتی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد؟
دکتر محرابی: آنژیوگرافی اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد سلامت عروق کرونر به ما می‌دهد:
محل دقیق تنگی یا انسداد: می‌توانیم ببینیم کدام رگ یا شاخه‌های آن درگیر هستند.
شدت تنگی: درصد تنگی رگ مشخص می‌شود که در تصمیم‌گیری برای نوع درمان بسیار مهم است.
تعداد عروق درگیر: آیا یک رگ، دو رگ یا هر سه رگ اصلی کرونر دچار مشکل هستند.
بررسی عملکرد بطن چپ قلب: در برخی موارد، همزمان با آنژیوگرافی می‌توان عملکرد پمپاژ قلب (کسر جهشی یا EF) و فشار داخل حفرات قلب را نیز ارزیابی کرد.
راهنمایی برای درمان‌های بعدی: نتایج آنژیوگرافی به ما کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب کنیم، که می‌تواند شامل درمان دارویی، باز کردن رگ با بالون و استنت (آنژیوپلاستی)، یا جراحی بای‌پس عروق کرونر باشد. گاهی اوقات، اگر رگ‌ها سالم باشند، آنژیوگرافی به ما اطمینان می‌دهد که علائم بیمار ناشی از بیماری عروق کرونر نیست و باید به دنبال دلایل دیگر بود.
پیام دکتر محمد علی محرابی به بیماران در تهران:
دکتر محرابی: قلب عضوی حیاتی است و نباید از علائم و هشدارهای آن به سادگی گذشت. اگر دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس غیرمعمول، یا سایر علائم نگران‌کننده قلبی هستید، حتماً در اسرع وقت به متخصص قلب مراجعه کنید. خوشبختانه امروزه در تهران و سایر شهرهای بزرگ ایران، امکانات تشخیصی و درمانی پیشرفته‌ای برای بیماری‌های قلبی، از جمله آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی، در دسترس است.
ایشان در پایان افزودند: به یاد داشته باشید که تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از عوارض جدی بیماری‌های قلبی پیشگیری کرده و به شما کمک کند تا زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشید. سلامت قلب خود را جدی بگیرید و برای بررسی‌های دوره‌ای و مشاوره‌های لازم به پزشک متخصص قلب خود اعتماد کنید. ما در کنار شما هستیم تا بهترین خدمات ممکن را ارائه دهیم.
دکتر محمد علی محرابی بهترین متخصص قلب تهران : https://dr-ghalb.com
