نتایج پژوهشهای محققان نشان می‌دهد، میزان جذاب بودن چهره خانمهابا میزان هورمون استروژن بدنشان ارتباط بی واسطه ای دارد. ممکن است تصور کنید به این ترتیب میتوانید با شیوه هورمون درمانی و دریافت میزان زیادتری استروژن به زیبایی بیشتری دست پیدا کنید اما به این مفهوم نیست که برای رسیدن به زیبایی بیشتر به سوی هورمون بروند چون عارضه های نامطلوب و منفی استفاده از هورمون ازیاد هنوز برای محققان مبهم است
در ارتباط با نقش هورمون‌ها در زیبایی سیبارا، با دکتر «خلیل صداقت پیشه» متخصص پوست، مو و زیبایی به گفت‌وگو نشسته که در ادامه میخوانید.
آقای دکتر در ابتدا توضیح بدهید که هورمون چیست؟
هورمون ماده‌ای است شیمیایی که در غدد درون‌ریز ساخته‌می‌شود و درون جریان خون ترشح و به اعضا یا بافت‌های دیگر بدن منتقل میشود. وظیفه هومون‌ها اصلاح ساختار یا عملکرد عضو یا بافتی از بدن است. شایع‌ترین آنها غده تیروئید، غده لوزوالمعده که انسولین از طریق آن ترشح میشود، غده هیپوفیز که در مغز باعث ترشح هورمون‌هایی میشود که عمدتا کار تحریک‌کنندگی یا جلوگیری از فعالیت غدد دیگر را انجام می‌دهند هستند.
آیا ساختار و عملکرد هورمون‌ها با هم متفاوت است؟
ترشحات غدد بر اساس ساختار و عملکرد آنها در داخل دستگاه گوارش یا مجاری دیگر صورت می‌گیرد. هر کدام از آنها ویژگی و ساختار خاصی دارند که به طور مشخصی در یک بافت فعالیت خود را انجام می‌دهند اما امکان دارد به طور غیر مستقیم در اکثر ارگان‌های بدن دخیل باشند. برای مثال زمانی که تیروکسین توسط غده تیروئید ترشح میشود، متابولیزم بدن هدایت میشود اما زمانی که تیروئید دچار مشکل میشود مغز، قلب و همچنین فعالیت سایر ارگان‌های دستگاه گوارش تحت تاثیر قرار می‌گیرد. انسولین نیز به طور مشخص روی قندها اثر می‌گذارد اما زمانی که قند خون بالا می‌رود، رسوب چربی در دیواره‌های عروق تشکیل و فرد دچار نابینایی و تیره شدن انتهای انگشت دست و پا میشود.
هورمون‌ها به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شوند؟
هورمون‌ها انواع زیادی دارند، ولی معروف ترین آنها غده تیروکسین است که از تیروئید ترشح میشود. انسولین نیز از لوزوالمعده ترشح میشود. هورمون کورتیزول هم از غده فوق کلیه ترشح میشود. دسته دیگر هورمون‌های جنسی تستسترون از بیضه‌ها ترشح میشود. استروژن و پروژسترون هم از تخمدان و همچنین پرولاکتین از هیپوفیز ترشح میشود. در خانم‌ها بعد از زایمان میزان ترشح پرولاکتین بالا می‌رود و غددی که به طور معمول در سینه هر خانمی وجود دارد تا قبل از زایمان فعالیتی ندارند اما بعد از زایمان شروع به ترشح شیر می‌کنند.
چه هورمونی‌هایی که روی پوست تاثیر دارند؟
هورمون استروژن بیشترین اثر مثبت را روی پوست افراد دارد. علت اینکه پوست خانم‌ها ظاهری بهتر و لطیف‌تر دارد، داشتن استروژن بیشتر است. به همین دلیل در بعضی از افراد که استروژن مصرف می‌کنند یک سری خصوصیات زنانه دیده میشود. برخلاف آن تستسترون پوست را ضخیم‌تر و غدد چربی آن را حجیم‌تر میکند. منافذ پوست را افزایش می‌دهد و همچنین باعث افزایش موهای زائد در خانم‌ها میشود. گیرنده‌های تستسترون روی سر و بدن اثر متفاوت دارند. تستسترون باعث رویش موهای زائد و ضخیم میشود و در مقابل موی سر را از حالت ضخیم و بلند تبدیل به موهای کرکی میکند. که به این حالت ترمینال گفته میشود. ترکیبات تستسترون و بیشتر از آن دهیدروتستسترون تحت تاثیر آنزیمی به نام5 آلفا ردوکتاز تبدیل به دهیدروتستسترون میشود. دهیدروتستسترون نیز باعث ریزش مو در سر میشود. دهیدروتستسترون در بدن نیز روی فولیکول‌های مو اثر می‌گذارد و باعث میشود که موهای کرکی تبدیل به موهای ترمینال شوند. اکثر هورمون‌ها روی پوست اثر می‌گذارند اما اثر این دو هورمون نسبت به هورمون‌های دیگر بیشتر است. پرکاری تیروئید نیز باعث میشود که سطح پوست همیشه مرطوب باشد، هچنین میزان تعریق به دلیل اینکه متابولیزم و سوخت‌وساز بدن بالا می‌رود بیشتر میشود. در مقابل افرادی که به کم‌کاری تیروئید دچار هستند دارای پوستی سرد هستند که رطوبت کافی ندارد و موهایی با حالت شکننده، بسیار نازک و چند شاخه دارند. همچنین کورتیزول از غده فوق کلیه ترشح میشود و موهای زائد را در افراد بیشتر میکند، علاوه بر این حالت تجمع چربی در زیر پوست را افزایش می‌دهد.
چطور بفهمیم مشکل هورمونی داریم؟
اختلال های هورمونی یک سری تغییرات در بدن ایجاد می کند که این علائم عبارتند از: چاقی مفرط، افزایش موهای زائد، ریزش موی سر، قاعدگی‌‌های نامنظم در خانم‌ها، احساس گرسنگی مداوم، افزایش میزان ادرار، افزایش تجمع چربی در زیر پوست، تپش قلب بالا، تعریق زیاد و کاهش وزن ناگهانی. افراد باید توجه داشته باشند که برای درمان هر کدام از این علائم به پزشک متخصص مراجعه کنند. برای مثال برای درمان ریزش مو و موهای زائد خود به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنند یا برای درمان تعریق زیاد، تپش قلب یا لرزش دست باید به متخصص غدد یا به متخصص داخلی مراجعه کنند تا با آزمایش های هورمونی که توسط پزشک تعیین میشود این مشکلات درمان شوند.
تاثیر هورمون استروژن (زنان) در بدن خانم‌ها چگونه است؟
استروژن هورمون جنسی زنانه است که از تخمک آزاد میشود. در هر سیکل ماهانه از روزی که قاعدگی ماه قبل تمام شد، ترشح استروژن و پروژسترون شروع میشود. سطح ترشح استروژن و پروژسترون به تدریج بالا می‌رود و به این‌ترتیب دیواره رحم ضخیم‌تر و پرخون‌تر میشود تا برای قرار گرفتن جنین آماده شود. اگر تخمکی که در تخمدان به وجود آمده در این زمان با اسپرم برخوردی داشته باشد، لقاح صورت می گیرد و به نطفه تبدیل میشود. تخم بارور به تدریج از درون تخمدان به لوله‌ها وارد شده و در نتیجه وارد رحم میشود. در این فاصله دیواره رحم پرخون میشود و بافت نرم و مغذی در آن تشکیل میشود تا جنین آنجا مستقر شود. اما اگر این اتفاقات صورت نگیرد تخمک به تدریج از بین می‌رود و ترشح پروژسترون ادامه پیدا نمی‌کند. به محض اینکه ترشح پروژسترون تمام شد، قاعدگی صورت می‌گیرد. دیواره رحمی که پر خون شده بود به علت قطع پروژسترون ریزش پیدا میکند و دیواره به حالت قبل از زمان تخمک‌گذاری بر می‌گردد و کاملا طبیعی میشود. در اینجا لازم است به این موضوع اشاره کنم که بعضی از افراد به اشتباه وقتی دارویی برایشان تجویز میشود تصور می‌کنند اگر این داروها را مصرف کنند بدنشان به دارو عادت میکند. برای مثال خانمی که دچار اختلال در قاعدگی میشود و تخمک‌گذاری اش دچار مشکل میشود باید به خوردن داروها ادامه دهند و گرنه این پروسه معیوب ادامه می یابد و بیمار دچار مشکلات بیشتری میشود.
لازم به ذکر است اگر موها در قسمتهای صورت و روی سینه رشد کنند این علائم نشان می‌دهد اشکالی در ترشح هورمون تستسترون توسط تخمدان و تا حدی هم توسط غده فوق کلیه ایجاد شده است. مقدار کمی هورمون تستسترون در خانم‌ها وجود دارد اما در مردان میزان تستسترون 20 برابر خانم‌ها است. اگر میزان ترشح هورمون تستسترون در بدن خانمی به حدی برسد که علائم گفته شده دیده شوند، لازم است که او طبق نظر پزشک دارو مصرف کند. از طرف دیگر بعضی از افراد تمایل به مصرف دارو ندارند و متاسفانه آنقدر دیر برای درمان اقدام می‌کنند که تعداد موهای زائد آنها بیشتر میشود و با گذشت زمان درمان آنها خیلی سخت‌تر میشود. در مراحل خیلی پیشرفته در خانم‌ها میزان هورمون‌های آندروژن آنقدر بالا می‌رود که باعث نازایی میشود و تخمک‌گذاری آنها دیگر طبیعی انجام نمی‌شود.
تاثیر هورمون آندروژن (مردانه) چگونه است؟
به مجموعه هورمون‌های مردانه آندروژن گفته میشود. که شامل تستسترون، دهیدروتستسترون و آندرستندیون است. البته تعداد هورمون‌های تستسترون بیشتر است. هورمون دهیدروتستسترون نیز از تبدیل تستسترون به وجود می‌آید که مقدار آن کم است اما اثرگذاری بالایی دارد. ترشح ابتدایی تستسترون از دو ماهگی در دوران جنینی شروع میشود و ترشح آن تا زمان بلوغ به همان میزان اولیه باقی می‌ماند. در زمان بلوغ ترشح این هورمون افزایش پیدا میکند و تغییرات مردانه‌ای مانند: رویش موی صورت، کمتر شدن موی سر، تغییر صدا و عضلانی شدن بدن صورت می‌گیرد. در این حالت مخاط حنجره ضخیم‌تر میشود، غدد چربی پوست برجسته و تولید چربی افزایش می یابد.
مهم‌ترین منابع غذایی حاوی استروژن کدام هستند؟
استروژن در رژیم‌های غذایی کم چرب، میوه، سبزیجات وجود دارد. همچنین مصرف بعضی از مواد غذایی مانند: گوشت، تخم مرغ و لبنیات باعث افزایش میزان استروژن میشود. میوه‌هایی مانند: توت فرنگی و سیب هم برای افزایش میزان استروژن مفید هستند. غذاهای پرچرب میزان تستسترون خون را بالا می برد و باعث ایجاد جوش و ریزش مو میشود. در اینجا باید به این نکته اشاره کنم حتی افرادی که رژیم غذایی دارند و هفته‌ای یک بار گوشت مصرف می‌کنند و میوه و سبزیجات جزو برنامه غذایی آنها است، میزان نیازهای غذایی بدن آنها برای تغذیه موها تامین میشود و به بدنشان می‌رسد. بنابراین تعداد افرادی که به علت کمبود ویتامین دچار ریزش مو می‌شوند کم است. دیده میشود که خیلی از افراد به محض اینکه چند تار مو روی لباس خود می‌بینند شروع به خوردن ویتامین‌ها و روی و آهن می‌کنند. نیاز بدن برای رشد مو به این مواد آنقدر بالا نیست که لازم باشد فرد دارو مصرف کند و مقدار مورد نیاز معمولا از طریق تغذیه تامین میشود. اما در خانم‌ها وجود آهن برای رشد مو ضروری است و بیشتر ریزش موهای آنها ناشی از فقر آهن است که معمولا با خوردن گوشت، سبزیجات، تخم مرغ و جگر تامین میشود. مصرف آهن و ویتامین‌ها باید با تجویز پزشک متخصص صورت گیرد.توجه داشته باشید با توجه به اینکه ویتامینC جذب آهن را در روده‌ها افزایش می‌دهد برای افرادی که دچار کم خونی هستند و مشکل ریزش مو دارند بیشتر تجویز میشود. ترکیبات ویتامین B نیز برای رشد مو لازم است. در اکثر میوه‌هایی که مصرف می‌کنیم این ترکیبات وجود دارد. همچنین ویتامین B در حبوبات، مغزها و مخمرها نیز وجود دارند. لبنیات کم چرب و ماهی نیز برای رشد مو خیلی مفید هستند. همچنین در گردو و بادام روی وجود دارد و می‌توان مصرف این‌ها را جایگزین مصرف قرص‌ها کرد.
تزریق تستسترون در باشگاه‌های بدن‌سازی چه اثراتی روی بدن می‌گذارد؟
یک سری ترکیبات شیمیایی درست شده است که شبیه تستسترون است. در واقع نحوه کارکردن آنها مانند تستسترون است و به شکل آمپول در باشگاه‌ها برای پرورش اندام تزریق میشود. این تزریق باعث میشود که بدن افراد عضلانی‌تر شود اما منجر به ریزش موی سر و رویش موی بیشتری در صورت و بدن میشود. هر قسمتی از بدن باید تغییراتی در حد تعادل و طبیعی داشته باشد و اضافه کردن بی‌جای حجم اعضای بدن باعث وارد شدن صدمه به آن میشود. پس بهتر است افراد با ورزش کردن بدن خود را عضلانی کنند نه با استفاده از تزریق آمپول.
چگونگی عملکرد هورمون‌انسولین و تاثیر آن به چه صورت است؟
همانطور که گفتیم هورمون‌ها در بافت هدف خود وارد می‌شوند مثلا زمانی که انسولین از لوزالمعده ترشح می شود باید میزان قندخون را کاهش دهد. زمانی که غذا خورده میشود از طریق جداره‌های روده جذب و وارد خون میشود. زمانی که قند داخل خون میشود به شکل قندهای پیچیده است و باید حتما شکسته شوند و به صورت قند ساده یا همان گلوکز در اختیار سلول قرار گیرند. حالا اگر انسولین وجود داشته باشد این تغییرات را ایجاد میکند در نتیجه سلول‌ها به راحتی می‌توانند از قندها استفاده کنند. قندهای اضافی هم به کمک انسولین هم وارد سلول‌های کبد می‌شوند و آنها را تبدیل به گلایکوژن می‌کنند. گلایکوژن در سلول‌های کبد برای مواقعی که فرد دچار کمبود قند خون میشود دوباره تبدیل به گلوکز میشود سپس گلوکز وارد جریان خون میشود و قند خون بالا می‌رود. در مورد بعضی بیماری‌ها مانند: بیماری قند و بیماری‌های دیگر، ممکن است لازم باشد فرد برای همیشه از دارو استفاده کند. در بدن افرادی که سلول‌های جزایر لانگرهانس لوزوالمعده آنها دچار مشکل شده است انسولین ترشح نمی‌شود و فرد دچار دیابت میشود. این نوع دیابت را دیابت نوع یک می نامند. در این افراد انسولین ترشح نمی‌شود و در تعریف دیگری به آنها دیابتی‌های وابسته به انسولین گفته میشود. این افراد فقط باید تزریق انسولین داشته باشند و نمی‌توانند از انسولین‌ها خوراکی استفاده کنند. اما تعدادی از افراد هستند که مبتلا به دیابت هستند اما بدن آنها فاقد انسولین نیست بلکه میزان تولید انسولین آنها به اندازه کافی نیست. این افراد معمولا آدم‌های چاقی هستند که به این بیماری در سنین بالاتر مبتلا شده‌اند. در بدن بعضی از افراد گیرنده‌ها نسبت به انسولین مقاوم و در واقع دچار دیابت نوع دوم یا دیابت غیر وابسته به انسولین هستند.
هورمون انسولین چگونه پوست را بیمار میکند؟
در رابطه با تغییرات هورمون‌ها و پوست، نقش هورمون انسولین اهمیت بسیاری دارد. اختلال در ترشح این هورمون به بیماری دیابت منجر میشود. این بیماری بیشتر ارگان‌های بدن از جمله پوست و مو را درگیر می کند. تغییراتی که دیابت در پوست ایجاد میکند به صورت قرمزی صورت و افزایش رنگدانه پوست نمایان میشود به طوری که چهره فرد برنزه میشود. افزایش رنگدانه پوست بیشتر در نواحی چین‌ها مانند: چین گردن، زیربغل ها و کشاله ران رخ می‌ده.. هنگامی که در بدن انسولین وجود نداشته باشد و قندها در اختیار پوست قرار نگیرند، همه سلول‌های بدن تحت تاثیر قرار می گیرد و دچار مشکل می‌شوند.
زخم‌های دیابتی چگونه ایجاد می‌شوند؟ و عوارض دیگر دیابت چیست؟
فردی که میزان قند خونش بالاست نسبت به دیگر افراد خیلی مستعد دریافت ویروس و عفونت است. یکی از قسمت‌هایی که مسئول دفاع از بدن است پوست است چراکه اگر میکروب بخواهد چربی‌های زیر پوست یا رگ‌های خونی را مبتلا کند زمان می‌برد اما اولین جایی که تحت تاثیر میکروب قرار می‌گیرد پوست افرد است. بنابراین افرادی که میزان قند خونشان بالاست خیلی زود دچار عفونت می‌شوند. در این افراد بهبودی زخم‌ها با تاخیر صورت می‌گیرد. زخم‌هایی که در ساق پا، نوک انگشتان و پاشنه پا ایجاد میشود که اصطلاحا به آن زخم‌های دیابتی گفته میشود و زخم‌های کهنه و مزمنی هستند که به علت نبود انسولین و بیماری قند خون ایجاد می‌شوند. علاوه بر این به دلیل نبود انسولین کافی در فرد مبتلا به دیابت، تجمع چربی در جداره‌های عروق افزایش پیدا میکند. این تجمع چربی باعث میشود که رگ‌های خونی بسته شوند. در قسمت‌هایی از بدن مانند نوک انگشت‌های پا و دست، رگ‌های نازکی وجود دارند که خیلی زودتر بسته می‌شوند. یکی دیگر از عوارض دیابت، کوری چشم است. رگ‌های ریز و باریکی در داخل چشم وجود دارند که به علت نبود انسولین بسته می‌شوند. بنابراین خون‌رسانی به آن نواحی مختل شده و متاسفانه فرد دچار کوری میشود. نکته دیگر این است که حس درد در فردی که به دیابت مبتلا است در قسمتهای انتهایی مخصوصا انگشت‌های دست و پا خیلی کاهش پیدا میکند. برای مثال افرادی که مبتلا به دیابت از نوع پیشرفته هستند حسی به سوختگی و درد ندارند به طوری که در بعضی موارد دیده شده است که فرد از بوی سوختگی از خواب بیدار شده و دیده نوک انگشتانش در کنار بخاری سوخته است اما خود او متوجه این سوختگی نشده است. این نیز از عوارض دیابت و کمبود انسولین است.
کاهش و افزایش هورمون کورتیزول چه تاثیری روی بدن دارد؟
هورمون کورتیزول اثر ضد التهابی دارد. زمانی که میزان این هورمون کاهش پیدا میکند، فرد به درد مفاصل و استخوان دچار میشود. استروئیدها یا کورتون‌ها روی سیستم دفاعی بدن تاثیر دارند. زمانی که میزان استروئیدها زیاد میشود سیستم دفاعی بدن ضعیف میشود. به همین دلیل افرادی که قرص‌های کورتون مصرف می‌کنند به شدت سیستم دفاعی بدنشان ضعیف میشود. توصیه ما به بیماران این است که به هیچ عنوان بدون نظارت پزشک از ترکیبات استروئیدی مصرف نکنند.
تاثیر هورمون‌های بارداری روی پوست چگونه است؟
در دوران بارداری میزان ترشح استروژن و پروژسترون بالا می‌رود. در این دوران جوش صورت خانم‌ها خوب میشود و حتی در ماه‌های آخر، پوست حالتی کاملا لطیف و صاف پیدا میکند. ریزش موی آنها نیز متوقف و موهایشان ضخیم‌تر میشود. این تغییرات به دلیل تاثیرات استروژن و پروژسترون است. اما زمانی که میزان این هورمون‌ها در خون بالا می‌رود، پوست نسبت به تیره شدن در مقابل آفتاب حساس‌تر میشود. یعنی بدن زودتر نسبت به آفتاب واکنش نشان می‌دهد و تیره میشود. در واقع لک حاملگی هم ناشی از همین موضوع است که میزان استروژن و پروژسترون خون بالا می‌رود. این اتفاق در افرادی که برای جلوگیری از بارداری از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند دیده میشود. وقتی خانمی قرص ضدبارداری مصرف میکند باید از آفتاب دوری کند و مرتب از کرم ضد آفتاب استفاده کند. به دلیل اینکه پوست این افراد مستعد تیره شدن و ایجاد لک است. البته استفاده از ضد آفتاب را به همه افراد توصیه می‌کنیم. اما کسانی که پوستشان روشن‌تر است باید خیلی بیشتر مراقبت پوست خود باشند.
آقای دکتر آیا هورمون‌ها عامل ظاهر شدن کک و مک هستند؟
عامل اصلی ظاهر شدن کک و مک، نور آفتاب است. معمولا افرادی دچار کک و مک می‌شوند که پوست سفید، زمینه ژنتیکی و استعداد بیشتری نسبت به ایجاد کک و مک دارند. در معرض آفتاب قرار گرفتن این افراد باعث میشود کک‌و مک‌ها زودتر ظاهر شوند. این افراد باید کمتر در معرض آفتاب قرار بگیرند. بعضی از این افراد برای درمان کک و مک از لیزر استفاده می‌کنند اما باید به این نکته توجه کنند که برای از بین رفتن دائم کک و مک‌ها و جلوگیری از برگشت مجدد آنها فرد باید به طور مرتب از کرم ضد آفتاب، عینک آفتابی و کلاه‌های لبه‌دار استفاده کند.
توصیه آخر شما به خوانندگان ما چیست؟
توصیه آخر من در مورد مصرف کرم‌های ضد آفتاب است. اکثر افراد به اشتباه از ضد آفتاب فقط برای زمانی که قصد بیرون رفتن و در آفتاب قرار گرفتن دارند استفاده می‌کنند. ضد آفتاب باید در محیط‌های سرپوشیده نیز استفاده شود و هر سه ساعت یک بار باید آن را تجدید کرد. باید یاداوری کنم که مصرف ضد آفتاب در معرض مستقیم نور آفتاب کفایت نمی‌کند. در کنار آن حتما باید از کلاه و چتر استفاده شود. برای محافظت از دست‌ها نیز بهتر است از دستکش‌های نخی استفاده شود.
منبع : onlinesalamat.com
سلام خسته نباشیدمیگم به تمامی کسانی که زحمت کشیدن برای گردآوردی این مطالب بسیارسپاسگزارم امیدوارم هرکس هرمشکلی داره خداوند مشکلشو برطرف کنه مطالب خیلی آموزنده ای بود