آفت و تبخال دهانی ، تفاوت ها و نحوه درمان آن

با عرض سلام و احترام خدمت خوانندگان خوب و فهيم مجله پزشكي دكتر سلام

در اين مقاله برانيم تا در مورد آفت و تبخال دهانی ، تفاوت ها و نحوه درمان آن توسط داروهایی كه نیاز به نسخه پزشک ندارند با هم اطلاعاتی بدست آوریم.

بسياری از ما به اشتباه هر زخم دهانی را آفت و يا تبخال مي ناميم. در حالی كه اين دو بيماري داراي منشأ متفاوت بوده و علت بروز هر كدام متفاوت مي باشد.

آفت چيست؟ 

افت كه در زبان انگليسي به ( Canker ) معروف مي باشد , زخمهايي غالبا كوچك و سفيد رنگ هستند كه در داخل دهان بوجود مي ايند و سبب مي شوند خوردن غذا و حتي صحبت كردن به أعمالي دردناك تبديل گردند.

افتها به دو گروه تقسيم بندي مي شوند:

١-افت هاي ساده هستند كه معمولا ٤-٣ بار در طول سال نمايان شده و حدود يك هفته طول مي كشد كه از بين بروند.اين افت ها اغلب بين سنين ٢٠-١٠ سالگي نمايان مي شوند.

٢-افت هاي پيچيده ناميده مي شوند.اين دسته از افتها از شيوع كمتري برخوردار هستند و اغلب در كساني ديده مي شوند كه در جواني سابقه افت زدن داشته اند.

علت ايجاد افت چيست؟ علت دقيق إيجاد افت ناشناخته است.استرس و اسيب فيزيكي به عنوان عوامل بوجود أورنده افت ساده مطرح مي شوند.گفته مي شود بعضي از ميوه جات مانند ليمو، پرتغال، أناناس،گوجه و توت فرنگي موجب تشديد افت مي شوند. گاهي أوقات صدمات فيزيكي ناشئ از دندانپزشكي موجب بروز افت مي گردد.

در مورد افت پيچيده معمولا يك مشكل جسمي وجود دارد به عنوان مثال در افرادي كه سيستم أيمني ضعيفي دارند،كمبود ويتامين B12،كمبود اهن ،زينك ،اسيدفوليك داشته و يا بيماران كروني و بيماري سياليك افت هاي پيچيده بيشتر ديده مي شوند

تبخال چیست؟

تبخال در زبان انگليسي به (cold sores )معروف بوده و يك بيماري واگيردار ويروسي مي باشد كه عامل ان ” ويروس هرپس ساده نوع ١” مي باشد . اين ويروس ممكن است موجب بروز تبخال در هر قسمتي از بدن گردد اما اغلب تبخالها در روي لب، أطراف دهان و بيني بوجود مي ايند.طول عمر تبخال بين ١٠-٧ روز بوده و در اين دوره به شدت مسري مي باشد.

حدود ٩٠ درصد مردم دنيا براي يك بار تبخال را تجربه مي كنند.اولين تبخال معمولا شديدترين ان بوده و ممكن است در كودكان إيجاد بيماري عمومي كند. بسياري از افراد بعد از اولين تبخال بدنشان شروع به سأختن انتي بادي عليه تبخال كرده و ديگر به ان مبتلا نمي شوند. تب خال معمولا خطرناك نيست اما در افرادي كه به بيماريهاي نقص ايمني دچار هستند و افراد مبتلا به بيماري ايذر ممكن است بدون دخالت پزشكي تهديد كننده حيات فرد گردد.

داروهای پيشنهادشده براي آفت :

دارويي كه موجب درمان افت و تبخال بشود در حال حاضر وجود ندارد و داروهاي موجود در بازار سعي در تخفيف علايم و كأهش درد داشته و اغلب بي حس كننده هاي موضعي مي باشند.

بي حس كننده هاي موضعي در درمان آفت:

Benzocaine, Benzyl Alcohol, Dyclonine, Lidocaine,Tetracaine

اين گروه از داروها بي حس كننده هاي موضعي بوده و به صورت مستقيم روي افت بايد ماليده شوند ، سپس باعث إيجاد لإيه اي نازك روي افت مي شوند كه از تماس افت با ديگر قسمتها جاوگيري نموده و باعث كأهش درد مي گردد . هم چنين اين دسته داروها به علت داشتن بي حس كننده از رسيدن پيامهاي دردناك به سلولها جلوگيري مي كنند.

عوارض جانبي:

عوارض جانبي اين گروه از داروها حداقل بوده و در صورت حساسيت به اين گروه از داروها ممكن است تورم و احساس سوزش ديده شود.

داروي پيشنهادي براي درمان تب خال:

Acyclovir، Abreva

اين داروها به صورت پماد در بازار وجود دارد  و مي توان ٥-٤ در روز أنرا روي تب خال زد ، اين دارو موجب كوتاه شدن دوره درمان شده و اغلب پس از٤-٣ روز درمان توسط اين دارو تب خال از بين مي رود.

نكات مهم :

١-در صورت همراه شدن تب بالآي ٣٨ درجه با تب خال ، ديدن پزشك ضروري است

٢-در صورت عدم بهبود پس از ٢ هفته از شروع تب خال لازم است به پزشك مراجعه نماييم.

٣- در صورت زدن بيش از ٦ تب خال در سال ، مراجعه به پزشك توصيه مي گردد.

٤-در صورت داشتن بيماريهاي نقص سيستم ايمني در صورت بروز تب خال مراجعه به پزشك ضروري است.

با تشكر و سپاس از همراهي شما خوبان

سميراكريم ابادي

این مطلب توسط خانم دکتر سمیرا کریم آبادی جهت انتشار در مجله پزشکی دکتر سلام تهیه شده است. استفاده از آن فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.