یکی از مشکلات شایعی است که نه فقط ذهن مردم و مبتلايان، بلکه ذهن محققان زيادي را به خود مشغول کرده است. در «بارداري و زايمان» اين هفته به بعضی مطالب اصلی مي‌پردازم که ماحصل بررسی محققان است و به زن وشوهرهایی که بچه دار نمی شوند کمک مي‌کند موانع بچه‌دار شدن را بشناسند و از ميان بردارند.
تغيير شيوه زندگي
تغيير شيوه زندگي طي سال‌هاي اخير و گسترش مصرف غذاهاي آماده (فست‌فود) و به‌طورکلي تغذيه ناسالم يکي از دلايل آسيب به توان توليدمثل مردان جوان و افزايش ناباروري ميان آنهاست. يافته‌هاي پژوهش‌هاي انجام‌شده، نشان مي‌دهد موادغذايي ناسالم باعث آسيب به اسپرم‌ها در مردان سالم شده و کيفيت توليدمثل آنها را نسبت به مرداني که غذاهاي سالم مصرف مي‌کنند، نامطلوب کرده‌است. يافته‌هاي پژوهشي نشان مي‌دهد مصرف چربي‌هاي ترانس (چربي‌هاي غيراشباعي) علاوه بر خطر ابتلا به بيماري‌هاي عروق کرونر (عروق قلب)، سهم زيادي در آسيب‌رساني به توان توليدمثل مردان جوان دارد.
افزايش آمار سردمزاجي
شواهد علمي نشان مي‌دهد استرس‌هاي محيطي، تامين هزينه‌هاي زندگي و کار در دو يا چند شيفت، باعث سردمزاجي بسياري از مردان ايراني شده که اين مساله بر باروري آنها تاثير منفي گذاشته است. چندي پيش نتايج يک پژوهش در کشور نشان داد آمار ناباروري در ايران حدود
20 درصد و بيش از استانداردهاي جهاني (12 تا 15درصد) است. به جز مصرف غذاهاي آماده، انواع آلاينده‌هاي محيطي که ناشي از زندگي شهرنشيني است مانند آلودگي هوا، آب، مواد شيميايي در محيط‌هاي شغلي و زندگي، پرتوها و تشعشعات محيطي و استرس مزمن باعث شده نه‌تنها حجم بلکه کيفيت اسپرم‌ها نيز کاهش و ناباروري افزايش يابد.
افزايش سن ازدواج
عامل مهم ديگر، بالا رفتن سن ازدواج و بچه‌دارشدن است. انتظار مي‌رود با تغيير شيوه زندگي، اقدام براي بچه‌دار شدن در سنين جواني (قبل از 35 سالگي براي زنان) و مراجعه به موقع به پزشک متخصص در صورت تاخير در بارداري بتوان تا حد زيادي شانس بارداري و باروري را افزايش داد. با توسعه دانش پزشکي در زمينه درمان ناباروري به کمک شيوه‌هاي جديد از قبيل آي‌يو‌آي، آي‌وي‌اف، ميکرواينجکشن و ديگر روش‌ها به‌طور طبيعي بايد شاهد کم شدن آمار ناباروري باشيم اما به دليل رشد و توسعه شهرنشيني و تغيير شيوه زندگي باز هم شاهد افزايش ناباروري مردان هستيم.
کاهش کيفيت اسپرم
تحقيقات پژوهشگران نشان داده آلودگي‌هاي محيطي، رژيم غذايي نامناسب و افزايش سن، نقش موثري در کاهش کيفيت اسپرم دارد. مرکز تحقيقات سلولي صارم نيز اخيرا در پي يک پژوهش انجام شده مشاهده کرده که 20درصد متقاضيان استفاده از تکنولوژي لقاح مصنوعي دچار اختلال در کيفيت اسپرم هستند و همين امر باعث شده ميزان موفقيت اين روش‌ها کاهش يابد. براساس نتايج همين پژوهش، پايين بودن کيفيت اسپرم حتي در صورتي که منجر به بارداري موفق شود، به سقط جنين و در موارد زيادي سقط‌هاي مکرر مي‌انجامد. بررسي‌ها نشان داد از آنجا که وضعيت يکپارچگي DNA اسپرم در آزمايش‌هاي رايج اسپرم قابل‌بررسي نيست، بررسي وضعيت سالم يا ناسالم بودن اسپرم از نظر ماده ژنتيکي نياز به آزمايش‌هاي دقيق و اختصاصي دارد. به همين دليل انجام آزمايش بررسي يکپارچگي DNA اسپرم در صورت وجود ناباروري و قبل از هر گونه اقدامي براي انجام تکنولوژي لقاح مصنوعي، مي‌تواند به افزايش درصد موفقيت در انجام تکنيک‌ها و تولد نوزاد سالم از نظر ژنتيکي کمک قابل‌توجهي کند. حتي تحقيقات بيشتر در اين زمينه نشان داده افزايش شانس ابتلا به ناهنجاري‌هاي کروموزومي و سرطان در نوزادان در موارد وجود اختلال در يکپارچگي DNA اسپرم در پدر ديده شده است. از بين رفتن يکپارچگي DNA در اسپرم از عوامل مهم و شايع در ارتباط با ناباروري مردان به شمار مي‌رود اما پرسش اينجاست که چرا اين يکپارچگي از بين رفته است؟
تحقيقات علت اصلي ايجاد آسيب در DNA اسپرم را عوامل اکسيدان و راديکال‌هاي آزاد مي‌داند که حدود 25درصد از موارد يکپارچگي DNA اسپرم را به خود اختصاص مي‌دهد. با نگاهي بر شيوه زندگي امروز جوانان، مي‌توانيد نمونه‌هاي زيادي از عوامل مضر را ببينيد که جزئي از زندگي عادي جوان‌ها شده‌اند؛ از آلودگي‌هاي محيطي و شغلي، رژيم غذايي نامناسب، استفاده از برخي داروها و مصرف سيگار و قليان و الکل تا افزايش سن، عفونت‌هاي ادراري – تناسلي.
خبر مسرت‌بخش اين است که مي‌توان اين کاهش يکپارچگي DNA اسپرم را با تغيير شيوه زندگي و استفاده از موادغذايي و داروهاي حاوي آنتي‌اکسيدان مانند ويتامين‌هاي C، A، اسيد فوليک، سلنيوم و… و درمان‌هاي هورموني در بسياري از موارد درمان كرد.