منشا تمامی مریضی ها

گفته می‌شود بیش از نصف شهرنشینان به این بیماری مبتلا هستند اما تعداد کمی به‌دنبال درمانش می‌روند. درباره بیماری چاقی حرف می‌زنیم، دردسری که در فهرست علل اصلی مرگ‌ومیر، جایگاه ویژه‌ای دارد. احتمالا با خواندن این جملات نگران سلامتی‌تان شده‌اید و می‌خواهید هر چه زود‌تر بفهمید شما هم جزو چاق‌ها هستید یا نه؟ بد نیست یک نکته دیگر را هم به شما گوشزد کنیم؛ تبلیغات وسوسه‌انگیز «کاهش وزن در ۱۰روز»، «قرص معجزه لاغری»، «کم‌خوری با هیپنوتیزم» و… نه‌تنها سلامتی شما را تضمین نمی‌کند که در بسیاری موارد درد دیگری هستند بر درد اصلی. برای آشنایی بیشتر با بیماری چاقی و تصحیح اطلاعات غلط گذشته‌تان در این زمینه، خواندن گزارش پیش‌رو را از دست ندهید. در ضمن ما در این صفحه بازهم درباره چاقی خواهیم نوشت و اینها فعلا مقدمه‌ای در این زمینه است.

• 1- آدم با آب خوردن، چاق می‌شود؟

چاقی به بیماری‌ای گفته می‌شود که در آن مقدار زیادی چربی در بدن ذخیره شده باشد. زمانی که مقدار کالری دریافت شده بیش از کالری مصرف شده باشد، چاقی به‌وجود می‌آید. «ویروس چاقی» قطعا یک مزاح است و جمله معروف «آب می‌خورم، چاق می‌شوم» را هم علم پزشکی به هیچ‌وجه تأیید نمی‌کند. چند عامل در ایجاد چاقی مؤثر است که به جز مواردی مثل چاقی ناشی از بیماری تیروئید و چاقی در اثر مصرف برخی از دارو‌ها، در اکثر موارد پرخوری و کم‌تحرکی، دلیل اصلی چاقی به شمار می‌رود. شهرنشینی الگوی خاصی را ایجاد کرده که با کاهش تحرک بدنی و افزایش استفاده از غذاهای پرکالری همراه بوده است. اضافه وزن و چاقی یکی از تهدیدکننده‌های اصلی سلامت است. متأسفانه در زندگی شهری، افراد به سمت چاقی پیش می‌روند و بسیاری به‌طور بالقوه چاق هستند که درصورت پیشگیری نکردن دچار بیماری چاقی خواهند شد.

• 2- نکاتی که درباره BMI باید بدانید

شاخص جرم بدن(BMI) که در بخش زیر روش محاسبه آن به طور دقیق بیان شده است، معیار نسبتاًخوبی برای تخمین میزان چربی در کل بدن و پیش‌بینی خطرهاست. این شاخص، هم برای مردان معتبر است و هم برای زنان اما محدودیت‌هایی هم دارد، از جمله:
ممکن است میزان چربی بدن ورزشکاران و کسانی که هیکل عضلانی دارند را بیش از حد واقعی برآورد کند.
شاید میزان چربی بدن افراد سالخورده و کسانی که توده عضلانی‌شان کاهش یافته کمتر از حد واقعی برآورد کند.
کاربرد BMI برحسب سن و سال و جنسیت اشخاص نیز فرق می‌کند. چربی بدن کودکان هنگام رشد، طی سال‌ها تغییر می‌کند و تفسیر BMI بستگی به سن کودک دارد. افزون بر این، دختران و پسران حین رسیدن به بلوغ از لحاظ میزان چربی بدن با هم تفاوت دارند. این ملاحظات در نمودارهای خاصی آمده است که مورد استفاده متخصصان قرار می‌گیرد.

• 3- چاقی چه بلایی سرمان می‌آورد؟

پزشکان می‌گویند ذخیره اصلی انرژی بدن، چربی است. اگر انرژی دریافتی بیش از انرژی‌ای باشد که به مصرف می‌رسد، افزایش بافت چربی، گریزناپذیر خواهد بود، بنابراین بر وزن بدن افزوده می‌شود. چاقی مفرط همچنین تأثیرات ناخوشایندی بر سلامتی و زندگی فرد دارد. بیماری‌های قلبی و عروقی که از اصلی‌ترین عوامل مرگ‌ومیر محسوب می‌شوند، نتیجه چاقی مفرط هستند. بیماری‌های مفصلی مثل آرتروز، کلیوی، ریوی و تنفسی، دیابت نوع ۲ و همچنین برخی بیماری‌های روانی مثل افسردگی ریشه در چاقی دارند. همچنین افزایش وزن در تمامی سنین با افزایش میزان مرگ‌ومیر همراه است. اما میزان مرگ‌ومیر متناسب با شدت چاقی بالا و پایین می‌رود. همچنین میزان بروز انواع خاصی از سرطان‌ها با چاقی رابطه مستقیم دارد. احتمال اینکه زنان چاق در اثر ابتلا به سرطان کیسه صفرا، سینه و رحم بمیرند، بیش از زنانی است که چاقی مفرط ندارند.

• 4- به تبلیغات درمان چاقی اعتماد کنیم؟

دوستی می‌گفت: «ما هر روز در تبلیغات، زیبا و خوش‌اندام می‌شویم بدون اینکه ذره‌ای از وزنمان کاسته شود!» این جمله یک حقیقت تلخ را در خود دارد. بخش عمده‌ای از تبلیغات درباره کلینیک‌ها و رژیم‌های لاغری در پی ایجاد رؤیای تناسب اندام در ذهن ما هستند؛ رؤیایی که سودش بیشتر از ما، به جیب صاحبان آگهی و گردانندگان کلینیک‌های زیبایی می‌رود. موفق‌ترین و آسان‌ترین روش کاهش وزن، کم کردن کالری دریافتی و افزایش فعالیت جسمی است که باید از طریق رفتار درمانی و اصلاح عادات غذایی و سبک زندگی اتفاق بیفتد. به تبلیغات‌ دهان پرکن و گوش پرکن زیاد توجه نکنید، سر رشته این ماجرا، دست خود شماست و البته، کمی هم سختی دارد؛ یعنی آنچه در‌‌‌نهایت اهمیت دارد این است که شما در زمینه تغذیه و ورزش طوری عمل کنید که در دراز مدت کم‌خوری و پرتحرکی جزو عادات رفتاری شما بشود. همه ما نیاز داریم بیاموزیم چگونه باید تغذیه سالم داشت.

• 5- چطور به وزن‌ ایده‌آل برسیم؟

فراموش نکنید آنچه در کاهش وزن مدنظر است رسیدن به وزنی است که سلامت شما را به خطر نیندازد، نه دست یافتن به زیبایی؛ به همین دلیل هدف اولیه درمان چاقی مفرط باید کاهش ۱۰درصدی وزن نسبت به وزن اولیه باشد. این میزان، تأثیر عوامل خطرزای مرتبط با چاقی را کاهش می‌دهد. محدوده زمانی قابل‌قبول برای کاهش ۱۰درصدی وزن بدن، ۶‌ماه است که در این مدت وزن با سرعت نیم تا یک کیلوگرم در هفته کاهش می‌یابد؛ پس، از نظر متخصصان تغذیه و پزشکان کاهش بیش از اندازه وزن در دوران کوتاه که با تبلیغات وعده داده می‌شود بسیار خطرناک‌تر از چاقی است. راه‌های دیگری برای درمان وجود دارد که در چاقی‌های مرضی و در مورد افرادی که اضافه وزن آنها زیاد است و در واقع ضریب توده بدنی (BMI) آنها بالا‌تر از ۳۰ و ۴۰ است از سوی پزشک پیشنهاد می‌شود. جراحی گزینه درمانی برای بیمارانی محسوب می‌شود که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری‌های همراه با چاقی باشد.

• سونامی اضافه وزن

حساب ‌و کتاب افراد چاق چقدر است؟
چاقی مفرط بیماری مهمی است، بیماری فراگیری است و بیماری‌ای است که معمولا سهل گرفته می‌شود، چرا که رابطه مستقیمی با تنبلی دارد. وقتی هم که پای تنبلی وسط باشد، انگار جان آدمی هم بی‌ارزش می‌شود. خبرهایی که از گوشه و کنار جهان می‌رسد، نشان‌دهنده افزایش بی‌رویه چاقی در سال‌های اخیر در تمام کشورهاست. براساس آمار منتشر‌شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، یکی از هر ۳ نفر جمعیت جهان دچار اضافه وزن و در مقابل، یکی از ۱۰ نفر آنها مبتلا به چاقی هستند. با توجه به این آمار پیش‌بینی می‌شود که بیش از ۳/۲میلیارد نفر از مردم جهان، معادل مجموع جمعیت فعلی چین، اروپا و آمریکا، به‌زودی به اضافه وزن مبتلا شوند.

در کشور خودمان هم چاقی روزبه‌روز بیشتر می‌شود. سازمان بهداشت جهانی شیوع اضافه وزن را در مردان و زنان ایرانی در یک سال به‌ترتیب ۵۴ و ۷۰درصد گزارش کرده است. براساس این گزارش از ۳۸۵ هزار واقعه مرگ گزارش شده در یک سال، حدود ۷۰درصد آن که شامل ۲۶۸ هزار واقعه است به بیماری‌های مزمن بر‌می‌گردد که اضافه وزن و چاقی از اصلی‌‌ترین علل آن محسوب می‌شود. کارشناسان می‌گویند که اضافه وزن در ۵۰سال گذشته در ایران از ۱۰درصد به ۷۰درصد رسیده است. اضافه وزن و چاقی در گذشته مخصوص کشورهای صنعتی بود اما در دهه گذشته در سایرکشورها و از جمله ایران نیز دیده می‌شود.
این آمار را هم داشته باشید که ۵۵ تا ۶۰درصد از تهرانی‌ها اضافه وزن دارند. اضافه وزن در زنان هم تقریبا ۲ برابر مردان است. همه این آمار‌ها، نشان می‌دهند که سونامی اضافه وزن در ایرانی‌ها نیز راه افتاده است.

• چطور بفهمیم چاق هستیم یا لاغر؟

در گام اول باید اندازه وزن و قد خود را بدانید؛ یعنی با رفتن روی ترازو و اندازه‌گیری وزن به تنهایی، نمی‌توان گفت ما لاغریم یا چاق. «شاخص جرم بدن» یا BMI که در واقع رابطه بین وزن و قد را نشان می‌دهد، یکی از معیارهایی است که به کمک آن می‌توانیم بفهمیم اضافه وزن داریم یا نه؟ این BMI را به‌خاطر بسپارید و در تمام طول زندگی، مثل قندخون و فشارخون و… حواستان به آن باشد. خب، حالا این BMI خودمان را چطور به‌دست بیاوریم؟ باید وزن خود را (برحسب کیلوگرم) بر مجذور قد خود (برحسب سانتی‌متر) تقسیم و حاصل را در عدد ۱۰۰۰۰ (10هزار) ضرب کنید. عدد به‌دست آمده «شاخص جرم بدن» (BMI) شماست. حالا که به این شاخص رسیده‌اید به جدول زیر نگاه کنید و شرایط‌تان را به‌دست بیاورید. یادتان باشد که عوامل مختلفی ممکن است باعث شود این شاخص دقیق نباشد. پس حتما در این موارد از متخصصین مشورت بگیرید.