به اين جمله‌ها دقت کنيد: «مصرف سلنيوم سيستم ايمني را تقويت مي‌کند.» يا اين که «در بيماري ديابت سيستم ايمني بدن ضعيف مي‌شود.» شما از اين جمله‌ها چه برداشتي مي‌کنيد؟
يک برداشت که شايد از نگاه اول منطقي هم به نظر آيد، اين است که پس براي مقابله با ديابت و همچنين تضعيف ايمني ناشي از آن، خوب است دارويي حاوي سلنيوم ساخته شود که ديابتي‌ها آن را مصرف کنند؛ يا حتي شايد اگر قبل از ابتلا به ديابت از اين مکمل‌ها استفاده شود، از بروز ديابت هم پيشگيري شود.
مشابه اين نتيجه‌گيري را هم برخي شهروندان عادي داشتند و هم برخي محققان. نتيجه‌گيري شهروندان عادي در کشورهاي توسعه‌يافته باعث شد اقبال عمومي به مصرف مکمل‌هاي ويتامين (معروف به مولتي‌ويتامين) و آنتي‌اکسيدان و املاح گوناگون، مثل سلنيوم، به شدت بالا رود و نتيجه‌گيري محققان اين شد که اين موضوع را به بوته آزمايش بگذارند. اتفاقاً تحقيقات اوليه در راستاي تأييد همين نظريه بود.
دادن سلنيوم اضافه به موش‌ها، باعث ترشح انسولين بيشتر و بنابراين جلوگيري از انباشت قند اضافه در خون آنها شد. محققان به فکر افتادند که شايد سلنيوم کار مهم‌تري مي‌کند و آن کار مهم، از ديد آنها، اين بود که از ديابت پيشگيري کند. اما متاسفانه بررسي‌هاي بعدي اين نظريه را تأييد نکرد.
چند روز پيش محققان دانشگاه جانزهاپکينز در بالتيمور آمريکا، گزارش دادند مصرف سلنيوم به صورت مکمل، مي‌تواند حتي خطر ابتلا به ديابت را هم بالا ببرد.در اين مطالعه، محققان حدود هزار و 200 نفر را انتخاب کردند، کساني که در مطالعه ديگري، براي سنجش اثر سلنيوم در پيشگيري از سرطان پوست، شرکت کرده بودند.
آنها اين افراد را به طور ميانگين 7/7 سال پيگيري کردند. اين افراد همگي در محدوده‌اي از آمريکا زندگي مي‌کردند که محصولات کشاورزي آن حداقل سلنيوم را داشت. يک گروه از آنها روزانه 200 ميکروگرم سلنيوم اضافه دريافت مي‌کردند و گروه ديگر دارونما، تا اثر رواني ناشي از مصرف داروي آزمايشي روي شرکت‌کنندگان حذف شود. بررسي‌ها نشان داد بعد از اين مدت، از بين افرادي که سلنيوم مصرف کرده بودند، تعداد بيشتري به ديابت نوع 2 مبتلا شدند.
اگر نتايج مطالعه اصلي را هم بخواهيد، بايد بگوييم اين مطالعه نشان داد که مصرف سلنيوم احتمالاً در پيشگيري از سرطان پوست مؤثر است. اما در مورد ديابت نوع 2، همان طور که گفته شد، تأثير منفي دارد.
البته باز در نتيجه‌گيري شتاب نکنيد. اين نتايج نشان نمي‌دهد که سلنيوم براي بدن خطر دارد. اين جا در مورد مکمل‌هاي سلنيوم صحبت مي‌شود و نه سلنيومي که از طريق خوراکي‌ها به بدن وارد مي‌شود. با اين حال اين مطالعه، که گزارش آن در نشريه سالانه پزشکي داخلي آمريکا چاپ شده، يک نتيجه اساسي دارد: مکمل چرا؟
متأسفانه نظير اين مطالعات کم نيست؛ مطالعاتي که در مورد زيان‌هاي مصرف بي‌رويه مکمل‌ها هشدار مي‌دهند. چندي پيش محققان اعلام کرده بودند کساني که مولتي‌ويتامين را به صورت مکمل مصرف مي‌کنند، 32 درصد بيشتر از بقيه افراد احتمال دارد که به سرطان پروستات مبتلا شوند.
در مطالعه ديگري، اثر ويتامين‌ها و آنتي‌اکسيدان‌ها، در کاهش روند پير شدن و مرگ سلول‌ها، زير سؤال رفت. البته باز هم منظور آنهايي بود که به صورت مصنوعي مصرف مي‌شوند. اينها همه در حالي است که داروهاي تقويتي، مثل مولتي‌ويتامين‌ها، از جمله پرمصرف‌ترين داروها، به خصوص در کشورهاي غربي هستند.
محققان باز هم مي‌گويند: مکمل، چرا؟ تا وقتي که امکان خوردن و دريافت انواع و اقسام خوراکي‌ها هست، چرا بايد به مصرف مکمل‌ها روي بياوريم؟ آنها تاکيد مي‌کنند بهترين و مطمئن‌ترين راه اين است که به هرم غذايي توجه کنيم و رژيم غذايي‌مان را طوري بچينيم که از همه گروه‌هاي غذايي مشخص شده در اين هرم، به اندازه کافي مصرف کنيم.
ما نمي‌دانيم از هر آنتي‌اکسيدان و از هر ويتامين و از هر ماده معدني، چقدر و در ترکيب با کدام نوع ديگر بهتر است مصرف کنيم تا واقعاً اثر ضدسرطان و ضد ديابت و ضد بيماري‌هاي ديگر داشته باشد.
منبع: دکتر سلام
