می توانیم نشانه های ابتلا به سرطان پانکراس را در دهان بیابیم و از علائم دهانی آن باخبر شویم.
،دراین مطالعه، که یک مطالعه کوهورت آینده‌نگر است، شیوع ضایعات موکوزال دهانی در ساکنان شهر اوپسالا (شهری در مرکز سوئد) در دهه 1970 بررسی شدند و بیماران با کمک بانک داده‌ای ثبت سرطان و جمعیت عمومی سوئد پیگیری شدند تا ارتباط میان بهداشت نامناسب و ضعیف دهان و خطر ابتلا به سرطان پانکراس ارزیابی شود.
این یافته‌ها حاکی از آن است که پلاک‌های دندانی و وجود ضایعات موکوزال دهانی با خطر بیشتر سرطان پانکراس همراه است. برای نشان دادن اهمیت این موضوع باید گفت تاثیر بهداشت نامناسب دهانی، حداقل به اندازه مصرف دخانیات در بروز سرطان پانکراس قوی است.
اهمیت مسئله
سرطان پانکراس، یکی از بیماری‌های کشنده است، به طوری‌که نرخ بقای 5 ساله آن، به کمتر از 5 درصد می‌رسد. علیرغم میزان بروز پائین آن، چهارمین علت اصلی مرگ ناشی از سرطان، در هر دو جنس مرد و زن به شمار می‌آید. هرچند چندین عامل خطر برای آن شناخته شده، مانند سن بالا، جنس مذکر، دخانیات، پانکراتیت مزمن، دیابت نوع 2، چاقی و سابقه خانوادگی سرطان پانکراس، این عوامل تنها مسئول بروز کمتر از نیمی از کل تعداد سرطان پانکراس هستند.
حفره دهانی، به عنوان یک دروازه، دستگاه گوارش را به عوامل محیطی مرتبط می‌کند. بنابراین، بهداشت دهانی تاثیر بالقوه‌ای بر وضعیت تغذیه و فلور میکروبی دارد. بهداشت ضعیف دهان، با ایجاد تغییراتی که در میکروب‌های دهانی ایجاد می‌کند، به ایجاد و توسعه پلاک دندانی، بیماری‌های لثه‌ای و از دست دادن دندان منجر می‌شود. در واقع، از دست دادن دندان، می‌تواند جایگزین مناسبی برای ارزیابی بار باکتریایی روی دندان‌ها باشد. پلاک‌های دندانی نیز به عنوان جایگزین دیگری برای تخمین بهداشت دهان مطرح هستند. هدف از انجام مطالعه فوق، بررسی تعداد دندان‌های موجود در دهان، پلاک دندانی و ضایعات موکوزال دهانی، به عنوان نشانه‌ای از بهداشت دندان در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت بوده است.
روش اجرا
بین سال‌های 1973 و 1974، یک پژوهش شیوع مبتنی بر جمعیت از ضایعات موکوزال دهانی در شهر اوپسالا در مرکز سوئد راه‌اندازی شد. در مجموع، 19 هزار و 924 فرد 15 سال و بالاتر وارد این مطالعه شدند و در طول به‌طور میانگین، 7/28 سال پیگیری، 126 مورد سرطان پانکراس بروز پیدا کرد. معاینات بالینی دهان و دندان برای همه افراد و با رعایت اصول دندانپزشکی انجام شد. تعداد دندان‌های موجود در دهان و پلاک‌های دندانی روی 6 دندان انتخاب شده بررسی قرار شدند. این 6 دندان عبارت بودند از دندان‌های شماره 16، 21، 24، 36، 41 و 44. پلاک‌های دندانی هر کدام از این 6 دندان، از 0 تا 3 نمره‌دهی شدند (صفر: بدون پلاک دندانی قابل تشخیص، 1: پلاک دندانی که بیش از یک‌سوم سطح دندان را نگرفته باشد، 2: پلاک دندانی که بیش از یک‌سوم سطح دندانی و کمتراز دوسوم سطح دندان را گرفته باشد، 3: پلاک دندانی که بیش از دوسوم سطح دندان را گرفته باشد). نمره‌ها با هم جمع شد تا نمره کلی به دست آید و سپس، به تعداد دندان‌های مورد بررسی تقسیم شد. وجود ضایعات موکوزال دهانی نیز ثبت و به 3 گروهی که ارتباط قوی با بهداشت نامناسب دهانی داشتند، تقسیم شدند: ضایعات موکوزال دهانی مرتبط با کاندیدا، ضایعات موکوزال دهانی مرتبط با پروتز و ضایعات زبان.
نتایج به دست آمده
تحلیل‌های ابتدایی نشان دادند، افرادی که در ابتدای ورود به مطالعه تعداد دندان بیشتری داشتند، افراد جوان‌تر، جنس مذکر و با دوره پیگیری طولانی‌تر بودند. نکته جالب آنکه، این افراد بیشتر سیگاری فعلی بوده و الکل بیشتری هم می‌نوشیدند. افرادی که پلاک‌های دندانی بیشتری داشتند، افراد مسن‌تر، جنس مذکر، با دوره‌های نسبتا کوتاه‌تر پیگیری، سیگاری فعلی و با مصرف بیشتر الکل بودند.
با تجزیه و تحلیل بیشتر داده‌ها، محققان مشاهده کردند که افراد با تعداد دندان کمتر در ابتدای ورود به مطالعه، با افزایش خطر سرطان پانکراس روبه‌رو بوده‌اند، هرچند این تخمین از نظر آماری معنی‌دار نبود.
اگر پلاک دندانی به عنوان شاخص بهداشت دهان مدنظر قرار می‌گرفت، در میان افرادی با بیش از 10 دندان، بیمارانی که پلاک‌های دندانی غیرقابل قبول داشتند، در مقایسه با افراد بدون پلاک دندانی و پس از تعدیل عوامل خطر بالقوه دیگر، با نسبت خطر 1/2 برابری مواجه بودند که از نظر آماری معنی‌دار بود. از سوی دیگر، بیمارانی که ضایعات موکوزال دهانی مرتبط با پروتز یا مرتبط با کاندیدا، یا ضایعات زبانی، در مقایسه با افرادی که هیچ‌یک از این 3 نوع ضایعه را نداشتند، به ترتیب، با 70، 30 و 80 درصد خطر بیشتر ابتلا به سرطان پانکراس دست و پنجه نرم می‌کردند. اگر بیماری با بیش از یک مورد از 3 نوع ضایعه ذکر شده مواجه می‌شد، خطر بروز سرطان پانکراس را بالاتر می‌برد.
نتیجه‌گیری نهایی
در این مطالعه آینده‌نگر، نقش بالقوه بهداشت دهان در سرطان پانکراس ارزیابی شد. هرچند در بعضی شاخص‌ها، آنالیزهای آماری معنی‌دار نبودند، تخمین کلی، از وجود ارتباط احتمالی میان از دست دادن دندان و خطر سرطان پانکراس حکایت دارند.
از سوی دیگر، وجود پلاک دندانی این خطر را بیشتر از دیگر عوامل افزایش می‌دهد. همچنین، وجود ضایعات موکوزال دهانی و ضایعات زبان نیز خطر بروز سرطان پانکراس را به‌طور معنی‌داری بالا می‌برند. براساس آخرین تحقیقات، این مطالعه، نخستین کوهورت آینده‌نگری است که ارتباط میان ضایعات موکوزال دندانی و سرطان پانکراس را به تصویر می‌کشد و بوسیله عوامل خطر دیگر، مانند دخانیات و مصرف الکل هم خیلی مخدوش نمی‌شود. نتایج این مطالعه، شواهد مستندی را درباره این فرضیه که بهداشت نامناسب دهانی نقش مهمی در ابتلا به سرطان پانکراس دارد، فراهم می‌آورد.
