مصرف بي رويه، خوددرماني و سوءاستفاده دارويي؛ به همه اين دلايل، محمدرضا فاضلي، مدير كل داروي وزارت بهداشت، هفته گذشته اعلام كرد ميزان كدئين قرص‌هاي استامينوفن كدئين از 20 ميلي گرم به 10 ميلي‌گرم در هر قرص كاهش مي‌يابد.
به گفته فاضلي، داروي استامينوفن كدئين جزء داروهاي مخدر و خارج فهرست داروهاي بدون نسخه بوده و فروش بدون نسخه آن ممنوع است، اما با توجه به فروش بدون نسخه اين دارو در داروخانه‌ها ميزان كدئين اين قرصها به نصف كاهش مي‌يابد تا امكان سوءاستفاده از اين قرصها كمتر شود. اما آيا اين مي‌تواند راهكاري منطقي براي مبارزه با سوء مصرف دارو باشد و آيا اصولا كاري علمي‌و منطبق با استانداردهاي بين‌المللي است.
مهرداد رضايي، مدير اطلاع رساني معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، در گفتگو باهمشهري مي‌گويد: اين کاهش ميزان کدئين در قرص‌هاي استامينوفن کدئينه، در واقع نوعي برگشت به حالت اوليه محسوب مي‌شود، چرا که تاحدود 4 يا 5 سال پيش هم استامينوفن‌هاي کدئينه با ميزان 8 ميلي گرم کدئين در 300 ميلي گرم استامينوفن توليد مي‌شد که براساس يک سري تحقيقات انجام شده در همان زمان، تصميم به افزايش ميزان ماده کدئين به 20 ميلي گرم در 300 ميلي گرم گرفته شد.
وي همچنين در توضيح کاهش مجدد ميزان ماده مخدر کدئين در اين قرصها مي‌گويد: جالب است بدانيد که از آن زمان تا به حال افزايشي در ميزان مصرف استامينوفن معمولي نداشته‌ايم، در حالي که مصرف نوع کدئينه آن به طرز معناداري افزايش يافته است.
به گفته رضايي، بنا بر همين آمارها و همچنين بر اساس نتايج نشست‌هاي تخصصي که توسط متخصصان و فوق تخصص‌هاي درد و متخصصين نظارت بردارو و مواد مخدر انجام شد، براي کاهش سوءاستفاده، تصميم نهايي برکاهش ميزان ماده کدئين در قرص‌هاي استامينوفن به ميزان 10 ميلي گرم گرفته شد که دوز مناسب و رايجي در تمام دنياست.
دکترعباس شفيعي، استاد دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکي تهران هم با استقبال از اقدام وزارت بهداشت مي‌گويد:کدئين ماده‌اي است که اثرتسکيني استامينوفن را افزايش مي‌دهد، اما به طورمعمول نيازي به استفاده از انواعي از استامينوفن که کدئين هم داشته باشد نيست.
به اعتقاد وي، بسياري از مردم بدون نياز به مسکني قوي تر از استامينوفن معمولي و تنها به دليل اينکه تصورمي‌کنند انواع کدئينه اثر بخشي سريعتري دارند از اين قرصها استفاده مي‌کنند و در بسياري از دردها اصولانيازي به مصرف کدئين نيست.
به گفته دکتر شفيعي، اين طرح توجيه علمي‌دارد چرا که مصرف بي رويه دارو در ايران، امري اثبات شده است و در حالي که قوانين کنترل برمصرف دارو در تمام دنيا قوانين سخت گيرانه‌اي است اين قوانين درايران چندان که بايد از ضمانت اجرايي بالايي برخوردارنيست، لذا اين کاهش دوز مي‌تواند گام موازي و مثبتي جهت کاهش سومصرف باشد.
در اينجا سؤالي ديگري هم مطرح مي‌شود و آن اين است که شايد اين کاهش کدئين باعث افزايش مصرف ميزان بيشتري از اين قرص شود و علاوه بر وارد شدن ميزان بيشتري استامينوفن به بدن افراد، آسيب‌هاي کبدي به دنبال داشته باشد.
دکترغلامرضا توگه، فوق تخصص خون و انکولوژي، اين سوال را اينگونه پاسخ مي‌دهد: اين موضوع چيزي نيست که قابل پيش بيني و محتمل باشد و بعيد است كه افراد براي دريافت کدئين پس از اين به استامينوفن رجوع کنند چرا که آسيب‌ها و عوارضي را به دنبال دارد.
دکتر سعيد واقفى، دبير انجمن داروسازان ايران، با اشاره به اينکه استامينوفن ساده ترين مسکن موجود در بازار است مي‌گويد: اگر استامينوفن بيش از 10گرم در روز مصرف شود سبب تجمع در کبد مى شود، چرا که دارو به عنوان عنصرى بين غذا و سم است و تنها در صورت مصرف صحيح، نجات‌بخش خواهد بود، اما در غير اين صورت مصرف نادرست آن همانند سمى مهلک و کشنده است. با تمام اين اوصاف به نظر مي‌رسد كاهش كدئين موجود در استامينوفن كدئين، همچنان اين دارو را از ليست داروهايي كه فقط با نسخه عرضه مي‌شود، خارج نمي‌كند.
دکتر واقفي در خصوص ممنوعيت فروش ترامادول، استامينوفن کدئين و الکل سفيد بدون تجويز پزشک در داروخانه مي‌گويد: اين ممنوعيت از گذشته وجود داشته و قطعا در صورت انجام تخلف، بعد از سه بار توبيخ کتبي مسئول داروخانه، چنانچه بار ديگر اين وضعيت تکرار شود، منجر به تعليق پروانه و قطع سهميه دارويي آن داروخانه خواهد شد.
وي تاكيد مي‌كند كه براي انجام نظارت‌هاي پيشگيرانه بيشتر، در برخي موارد بازرسان دانشگاههاي علوم پزشکي تهران، شهيد بهشتي و ايران، به عنوان مراجعه کننده وارد داروخانه شده و تقاضاي تهيه بدون نسخه برخي داروها را داشته‌اند که همين امر منجر به شناسايي متخلفين شده است.
