درمان سرطان تخمدان با استفاده از رگ زایی

در بدن شما هر روز سلول های سرطانی شروع به رشد می کنند و به وسیله سیستم ایمنی بدن کشته و نابود می شوند؛ اما در برخی موارد از بین بردن این سلول ها ممکن نیست و در صوت عدم تشخیص، توده سرطانی بزرگی را به وجود می آورند و شما را به سرطان مبتلا می سازند. سرطان تخمدان را می توان یکی از انواع خطرناک ترین سرطان را نام برد که امروزه به دلیل تلاش های دانشمندان زمینه های درمان آن به وسیله رگ زایی فراهم شده است. بادکتر سلام همراه باشید.

رگ زایی و درمان سرطان

آنزیوژنز در بسیاری از فرآیندهای فیزیولوژیک و پاتولوژیک از جمله رشد تومور دخالت دارد. بنابراین رگ ‏زایی درمانی، می‏ تواند روش کارآمدی برای درمان سرطان محسوب گردد. بدین منظور شناسایی جنبه‏ های مختلف آنزیوژنز در تومور بسیار مهم است. تکوین رگ‏های عمل‏کردی در درون تومورها برای رشد آن ضروری است، رگ ‏زایی در تومور با میانجی‏گری مولکول‏های مختلف القا می‏شود. تعادل بین عوامل پیش‏برنده و مهار کننده رگ‏ زایی این فرآیند را به‏شدت کنترل می‏کند، این واقعیت منجر‏به طراحی عوامل درمانی بر علیه رگ ‏زایی در تومور شده است.

اخیرا مهار کننده‏های رگ ‏زایی به‏صورت درون‏زاد (همچون اینترلوکین-8) و برون‏زاد (‏نظیر‏Avastin) طبقه‏بندی شده‏ اند. این عوامل با تشکیل رگ‏ها به‏ صورت نرمال در بسیاری از فرآیندهای پاتولوژیک تداخل می‏‏ کنند. علاوه بر آن مشخص شده است که درمان تومور به‏ وسیله ترکیبی از عوامل ضد رگ‏ زایی و ضد سرطانی می‏تواند از کاربرد هر یک به‏ تنهایی موثرتر باشد. همچنین به‏ علت عدم موتاژنیک بودن سلول‏های اندوتلیالی طبیعی امکان مقاوم شدن این سلول‏ها به عوامل ضد رگ‏ زایی بسیار اندک است و از آن‏جایی‏ که رشد و پیشرفت تومور وابسته به تکوین عروق خونی در آن است  بنابراین مهار رگ ‏زایی روش مناسبی برای درمان تومور می‏باشد.

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان (به انگلیسی: Ovarian cancer) نوعی از سرطان است که از تخمدان شروع می‌شود.

ابتلا به سرطان رابطه مستقیمی با سبک زندگی شما دارد؛ سرطان موجب به وجود آمدن سلول هایی در بدن شما می شود که بدون هیچگونه کنترلی شروع به تقسیم می کنند و حجم عظیمی از یاخته های سرطانی را به وجود می آورند. در ابتدا تشخیص سرطان ممکن نیست؛ اما با پیشرفت سرطان احتمال بروز علائم بیشتر می شود. علائم می‌توانند شامل نفخ، درد لگن، تورم شکم، و دیگر علائم باشند. نواحی که احتمال گسترش سرطان به آن‌ها وجود دارد شامل این موارد هستند:

  • دیوارهٔ شکم
  • غدد لنفاوی
  • ریه‌ها
  • کبد

خطر ابتلاء به سرطان تخمدان در کسانی که بیشتر تخمک‌گذاری می‌کنند بیشتر است؛ بنابراین کسانی که هیچ وقت فرزندی نداشته‌اند در معرض خطر بالاتری هستند. همچنین کسانی که تخمک گذاریشان در سنین پایین‌تری آغاز می‌شود یا در سن بالاتری یائسه می‌شوند نیز در معرض چنین خطری هستند.

درمان سرطان تخمدان با استفاده از رگ زایی

سرطان تخمدان و رگ زایی

1- استفاده از جوانه زنی در رگ زایی (sprouting angiogenesis)

رگ ‏زایی  یا شکل‏ گیری مویرگ‏های جدید از رگ‏هایی که وجود داشته‏ اند از مدت‏ها قبل به‏ عنوان مکانیزم اصلی رگ‏زایی در طی مراحل تکوین طبیعی و سرطان‏ها محسوب می‏ گردد. جوانه رگی به‏ وسیله سلول راسی که دارای فیلی پودیا‏های زیادی است به‏ سمت تحریک کننده‏ های رگ ‏زایی هدایت می‏شود. در پی سلول راسی،رسلول‏ هایی با عنوان سلول‏ های ساقه‏ای قرار دارند که تقسیم می شوند و باعث طویل شدن جوانه می ‏گردند. سلول‏های راسی دوجوانه کناری می‏ توانند با یکدیگر بپیوندند و تولید جوانه رگی بزرگتری را نمایند این روند به‏ وسیله ماکروفاژها میانجی‏گری می‏شود. سپس رگ‏های جدید تغییر مدل داده  و سلول‏های دیواری رگ‏ها را تشکیل می‏دهد.

2- نوع vascular co-option در رگ زایی

عبارت است ازنفوذ سلول‏های سرطانی به بافت‏های سالم  در طی این فرآیند رگ‏های موجود از  به‏ وسیله سلول‏های سرطانی مهاجرت کرده به‏ کار گرفته می‏شوند تا رگ‏های جدید ایجاد گردد. این روند را می‏ توان بخشی از فرآیند تهاجم نیز به‏ شمار آورد.

3- نوع vascular intussusecption در رگ زایی

شامل شکل‏گیری رگ‏های جدید به‏ وسیله تهاجم سلول‏های اندوتلیال‏، شکل‏گیری و تقسیم داخل لومنی آن‏ها می‏باشد. رگ‏زایی داخلی اولین بار درتکوین رگ‏ های فیزیولوژیکی شرح داده شد ولی اخیرا مشاهده شده است که در رگ‏زایی توموری نیز دخالت دارد. پیشنهاد می‏ گردد که رگ ‏زایی با واسطه جوانه زنی برای ایجاد سریع‏تر رگ‏ها به رگ‏زایی داخلی تغییر می‏ یابد. مکانیزم مولکولی این فرآیند هنوز روشن نیست.

درمان سرطان تخمدان با استفاده از رگ زایی

4- رگ‏ زایی تقلیدی (vasculogenic mimicry)

شامل فرآیندی است که طی آن سلول‏های سرطانی جایگزین سلول‏های اندوتلیال می‏ شوند و تولید لومن می‏ کنند. این نیز شامل فرآیندی طبیعی در رگ‏زایی نرمال می‏ باشد که در سرطان‏ها نیز رخ می‏دهد.

5- رگ زایی با استفاده از سلول های بنیادی و مغز استخوان (bone marrow-derived vasculogenesis)

شامل به‏ کار‏گیری سلول‏های پیش‏ ساز اندوتلیالی با منشا مغز استخوان در گردش خون و تجمع آن‏ها به ‏صورت رگ‏های خونی می‏باشد. مطالعات با استفاده از سلول‏های مغز استخوان که با پروتئین سبز فلوروسنت نشانه‏ گذاری شده بودند نشان داد که کمتر از یک درصد سلول‏های اندوتلیالی دیواره عروق از این سلول‏ها تشکیل می‏ شوند. برخی از مطالعات نیز نشان می‏دهد که این سلول‏ها با سلول‏های اندوتلیال دیواره عروقی یکپارچه نمی‏ شوند و فقط در اطراف آن‏ها در فضای دور عروقی باقی می‏ مانند. بنابر‏این پیشنهاد شده است که سلول‏ها با منشا مغز استخوان به‏ صورت پاراکرین  رگ‏ زایی را حمایت می‏کند.

6- سلول‏های شبه بنیادی سرطانی ایجاد کننده عروق (cancer stem-like cell derived vasculogenesis):

در سال 2010 تمایز سلول‏ها شبه بنیادی به سلول‏های اندوتلیال را در محیط برون‏تنی گزارش نمودند. بنابراین می‏ توان عنوان نمود که سلول‏های بنیادی سرطانی با اتحاد با دیواره رگ‏های موجود و تمایز به سلول‏های اندوتلیالی می‏تواند در رگ‏زایی در تومور شرکت داشته باشد.

7- رگ ‏زایی با هدایت سلول‏های میلوئیدی (myeloid cell-driven angiogenesis)

سلول‏ها میلوئیدی مشتق شده از مغز استخوان نیز می‏ توانند بر روند رگ ‏زایی در تومور موثر باشند.  به ‏خصوص منوسیت/ ماکروفاژ نیز در روند رگ‏زایی اثر دارد و می‏تواند از نظر فتوتیپی قطبی شوند و در این‏حالت اثرات مخالفی داشته باشند. منوسیت/ ماکروفاژ M1 عامل ضد رگ زایی است ولی بر عکس منوسیت/ ماکروفاژ M2  عامل رگ‏زا است که مواد رگ‏زا و تومور‏زای زیادی را ترشح می‏کنند و مهار این سلول‏ها می‏ تواند باعث توقف رشد توموری گردد.

درمان سرطان تخمدان با استفاده از رگ زایی

روش درمان رگ زایی

بطور معمول عادی ترین روش درمان که برای انواع سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد شیمی درمانی است. اما رگ زایی روشی است که دانشمندان به تازگی برای درمان سرطان تخمدان به آن پی برده اند.

ضد رگ ‏زایی درمانی در تومور عبارت است از مهار تشکیل رگ‏های  جدید در تومور و یا هدف‏گیری رگ‏هایی که از قبل تشکیل شده‏اند، روش ضد رگ‏زایی درمانی منجر به طراحی و تکوین ترکیباتی شده است که رشد تومور را به‏و سیله بلوکه کردن توانایی تشکیل رگ های تغذیه کننده و یا هدف گیری رگ‏های موجود مهار می‏ کند، اساس طراحی این عوامل بر این واقعیت استوار است که رگ‏های درونی تومور از نظر فنوتیپی با رگ‏های موجود در ارگان‏های طبیعی تفاوت دارند، بنابراین به‏ طور انتخابی به‏ وسیله آنتی‏ بادی‏ ها و لیگاندها قابل شناسایی هستند.

بر این اساس طی دو دهه گذشته عواملی برای هدف‏گیری رگ‏ زایی در تومور ساخته شده است. بیشتر این عوامل به‏ صورت غیر مستقیم عمل می‏ کنند و فاکتورهای رشد رگ‏ زایی را از گردش خون حذف می‏ کنند و یا با رسپتورهای و پیام‏رسا‏نی این فاکتورهای رشد تداخل ایجاد می‏ نمایند، گروهی دیگر از عوامل ضد رگ ‏زایی آنژیواستاتیک هستند و مستقیما بر اندوتلیوم اثر گذاشته و مسیرهای تنظیم سلولی را مستقل از سلول‏های توموری متاثر می‏ کنند.

به‏ نظر می ‏رسد درمان‏‏هایی که مستقیما سلول‏های اندوتلیالی پایدار را هدف‏گیری می‏ کنند، خطر کمتری را از نظر ایجاد مقاومت به دارو‏ها در پی دارند و از این لحاظ مشکل مقاوم شدن تومورها نسبت به درمان‏ها بر طرف می‏ شود. مهار کننده‏ ها می‏ توانند رگ ‏زایی را در مراحل تکثیر سلول‏های اندوتلیالی، اتصال به ماتریکس خارج سلولی و مهاجرت آن‏ها مهار کنند، همچنین این عوامل قادر به مهار متاستاز و تهاجم سلول‏های توموری از طریق بلوکه کردن ماتریکس خارج سلولی می‏باشند.

ماتریکس خارج سلولی برای تهاجم، مورفوژنژ و تمایز و پایداری سلول‏های اندوتلیال مورد نیاز می‏باشد بنابراین عوامل ضد رگ‏ زایی می‏ توانند متاستاز را که مسئله مهمی در مباحث مربوط به درمان سرطان‏های بدخیم می‏باشد نیز مهار کند.

به‏ هرحال پیشرفت این روش امیدوار کننده به‏ علت فقدان دانش کافی در باره مسیر عمل‏کرد ترکیبات موثر بر این روند در مراحل بسیار ابتدایی است. رگ زایی یک روش نو ظهور است و دست یابی به نتایج بهتر از این روش نیازمند صرف وقت بیشتر و تحقیقات گسترده تر در این رابطه است.


در این باره بیشتر بخوانید: نشانه های خطرناک سرطان تخمدان


هرگونه کپی برداری با درج نام دکتر سلام مجاز است