اگر می خواهید با مشکلات روانی و اختلالات آن مبارزه کنید باید دنبال کسب مهارت در این زمینه باشید
فرید براتی‌سده: امروزه شاهد افزایش اختلالات روانی در بین افراد جامعه هستیم. اختلالات روانی به عنوان عنصر تهدید‌کننده برای همه اعضای جامعه و بسیار آسیب‌زاست. در عصر سرعت، ارتباطات و تکنولوژی شاهد افزایش اختلالات شخصیتی گوناگون در بین افراد هستیم که این اختلال‌ها به دلیل عدم توجه به هنجارها بروز کرده است. باید به این نکته توجه کرد که در دنیا افزایش اضطراب، افسردگی و اختلالات عام در میان زنان در مقایسه با مردان بیشتر است. این در حالی است که بروز اختلالات اعتیاد، اضطراب، پیش‌حرکتی و پیش‌فعالی در مردان از فراوانی بیشتری برخوردار است. با وجود این، اعتیاد در مردان به نسبت زنان از کمیت بیشتری برخوردار است. بروز اختلالات به علل و عوامل گوناگونی بستگی دارد.
برای شناخت آن باید به نقش خانواده در شکل‌گیری و تربیت فرزندان اشاره کرد. برای مثال خانواده مضطرب یا افسرده بی‌شک فرزندانی را با اختلالات روانی فراوان پرورش می‌دهد. در واقع به دلیل عدم حمایت اجتماعی خانواده از فرزندان در سنین کودکی در بزرگسالی شاهد بروز نارسایی‌های فراوان اجتماعی در میان آنها هستیم. در نهایت عوامل اجتماعی کلان از جمله بیکاری، فقرو… در جامعه‌ای که هنجارهای منفی در آن به‌شدت وجود دارد به نسبت عوامل اجتماعی، عوامل معنوی و افسردگی نیز در آن بسیار مشاهده می‌شود. برای مثال برخی افراد به دلیل نداشتن قصد و هدف در زندگی دچار خلاهای معنوی می‌شوند که این زمینه بروز اختلالات روانی را در خود افزایش می‌دهد. برای کاهش شدت آن باید درمان‌های روانشناختی متعددی برای آنها لحاظ شود. با توجه به اینکه تعداد مشاوره‌ها در کشور ما از فراوانی مناسبی برخوردار است اما فرهنگ مراجعه به آن از لحاظ شناختی آن طور که باید و شاید در بین مردم شناخته شده نیست. با توجه به اینکه سلامت روانی کشور به حلقه‌های مفقوده ای در بین مسئولان امر تبدیل شده است باید هرچه سریع‌تر به آن توجه ویژه شود و به این ترتیب از مشکلات ناشی از آن کاست. برای مثال در طرح تحول سلامت و روان با وجود فعالیت‌های فراوان اما در زمینه ارتقای سلامت روان تاکنون اقدام قابل قبولی انجام نشده است.
این در حالی است که این اقدامات باید جزو اولویت‌های وزارت بهداشت قرار گیرد تا این سازمان بتواند کاملا حساب شده به فعالیت‌های ثمربخش برای کاهش اختلالات در جامعه بپردازد. این در حالی است که متولیان گوناگونی برای کاهش اختلالات روانی، هدایت افراد جامعه و آموزش مهارت‌های زندگی وجود دارند اما شناخت و کسب این مهارت‌ها نیازمند فرهنگ پذیرش و استقبال عمومی نسبت به این امر است. با توجه به اینکه در جامعه صنعتی اختلالات روانی فراوانی وجود دارد برای مقابله با آن باید عوامل آن واکاوی شده و به این ترتیب به حل مساله پرداخته شود. فراگیری مهارت‌های زندگی و شیوه مقابله با تعارض‌ها و مسائل عاطفی باید مورد توجه قرار گیرد. در همه جوامع اختلالات روانی در بخشی منجر به افزایش استعمال مواد مخدر در بین افراد می‌شود و این خود گواه شدت آسیب‌رسانی این نارسایی به بدنه جامعه است. باید مهارت‌های آموزشی مناسب مورد توجه قرار گیرد تا به این ترتیب به آموزش مهارت در میان افراد پرداخته شود. همچنین با استفاده از راهکارهای فرهنگی و آموزش مهارت‌های زندگی می‌توان به حل مسائل پرداخت تا به این ترتیب بتوان شاهد تصمیم‌گیری و رفتارهای مناسب اجتماعی در بین افراد در جامعه بود. چند وقتی است شاهد افزایش تجویز داروهای ضد افسردگی از سوی پزشکان یا مصرف خودسرانه توسط افراد در جامعه هستیم.
باید به این امر توجه داشت که درمان‌ها در زمینه بهداشت و روان باید تخصصی اعمال شود. البته در برخی مواقع نیز با تجویز داروهایی متعدد مواجه هستیم که صرفا بنابر باورهای افراد و تلقین استفاده می‌شود. باید به این نکته توجه داشت که با روان‌درمانی و شناسایی زمینه نارسایی از سوی روانشناسان می‌توان به کاهش فشارهای روانی در جامعه پرداخت. برای کاهش اختلالات روانی می‌توان با ارتقای مهارت‌های زندگی به مقابله با نارسایی‌های اجتماعی توجه ویژه داشت. این در حالی است که زندگی در دنیای مدرن و نارسایی‌هایی موجود را فقط می‌توان با تلاش و کنترل روی عملکرد افراد هدایت کرد. شناسایی جایگاه مشاوره در زندگی و تقویت بخش سلامت روان در طرح تحول سلامت و روان می‌تواند در کاهش اختلال‌های روحی و روانی در میان افراد جامعه تاثیر داشته باشد. این نکته را نمی‌توان در نظر نگرفت که اختلالات روانی تاثیرات انکارناپذیری بر دیگر ابعاد زندگی افراد می‌گذارد. فردی که با اختلالات روانی دست به گریبان است قطعا با مشکلات اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی روبه‌رو می‌شود. او در زمینه شخصیتی و همچنین برای کار کردن توانایی و مهارت ندارد یا اگر این توانایی و مهارت را داشته باشد قادر نیست آن را به کار گیرد. بر این اساس، حل مشکلات روانی گام اول برای حل مشکلاتی است که افراد در جامعه با آن روبه‌رو هستند. اختلالات روانی را باید جدی گرفت و درصدد رفع آنها برآمد.
* روانپزشک و مدرس دانشگاه
