واژه اندورفین خود مخفف واژه های (endogenous morphine) به معنای مورفینی است که به طور طبیعی در بدن تولید می شود. اندورفین، نوعی ماده شمیایی آرام بخش است. از واژه اندورفین برای انواع مواد آرام بخش درون ریز استفاده می شود که دلالت بر نوعی فعالیت دارویی می کند که به فعالیت کورتیکوسترویدها بسیار شبیه است.
این ماده نوعی پپتید است که از غدد مخاطی و هیپوتالاموس در مهره داران ترشح می شود. اندورفین از نظر توانایی ایجاد حالت بی احساسی نسبت به درد و داشتن احساس خوب جسمی، به داروهای حاوی تریاک شبیه است. در کل، این ماده به عنوان تسکین دهنده درد عمل می نماید.
این پپتید کنترل کننده اعصاب، اولین بار در سال 1975 م توسط جان هیوز با آزمایش روی مغز خوک کشف شد. بعدها انواع مختلفی از اندورفین کشف گردید. معروف ترین انواع اندورفین، نوع آلفا، بتا و گاما می باشند که در میان آنها، نوع بتا بهترین اثر را در کاهش درد دارد.
عملکرد اندورفین
اندورفین ها از جمله مواد شیمیایی هستند که توسط سلول های مغز تولید می شوند و به انتقال دهنده های عصبی مغز معروفند و وظیفه آنها انتقال سیگنال های الکتریکی درون سیستم عصبی است. حداقل 20 نوع اندورفین در بدن انسان شناسایی شده است. اندورفین ها در غده هیپوفیز، سایر قسمت های مغز یا بصورت پراکنده در سیستم عصبی وجود دارند.
چگونگی عملکرد آندورفین هنوز دقیقاً مشخص نشده است. آنچه که در موردش اطمینان داریم این است که اندورفین، به گیرنده های حالت آرام بخشی در مغز فشار می آورد. این گیرنده ها، مسیر دوپامین را باز می کنند و باعث می شوند که دوپامین بیشتری درون سیناپس ها آزاد شود.
استرس و درد از جمله مهمترین علل آزاد شدن اندورفین در بدن هستند. اندورفین ها با گیرنده های مسکن در مغز تعامل کرده و احساس درد را در ما کاهش می دهند. یعنی عملکردی شبیه به مورفین و کدئین. پس عجیب نیست که به اندورفین ها مسکن های طبیعی بدن می گویند. ارزش اندورفین ها وقتی بیشتر می شود که بدانیم برخلاف داروهای مسکن نه اعتیاد می آورند و نه عوارض جانبی دارند!
خنده و اندورفین
طبق برخی گزارشات، خنده هم ترشح اندورفین را در مغز افزایش می دهد. بنابراین، ضمن آنکه خنده رگ های خونی را گشاد می کند، مانع تولید هورمون های ایجاد کننده استرس می شود و میزان آنتی بادی های بدن را بالا می برد، احساس بی دردی هم ایجاد می کند.
عواملی که موجب افزایش اندورفین‌ها می‌شوند
1- ورزش
با انجام ورزش‌های شدید، میزان غلظت اندروفین افزایش می‌یابد که این عامل موجب ایجاد نشاط و حالت مطلوب در ورزشکاران رشته‌های استقامتی و به ویژه در دوندگان ماراتون می‌گردد. در حین ورزش، غلظت بتا اندروفین حتی تا 5 برابر افزایش می‌یابد.
2- ارتباط مطلوب با مردم
ارتباط با مردم، تولید اندورفین را افزایش می‌دهد. داشتن رابطه خوب با شخصی دیگر، باعث بهبود اخلاق هر دوی شما می‌شود.
3- نوازش و ماساژ پوست
هر گونه نوازش و ماساژ حتی کرم مالیدن به سطح پوست، باعث تحریکات هورمونی در بدن می‌شود، این تحریکات می‌تواند درد را کاهش دهند، استرس و فشارهای عصبی را خنثی کنند و قدرت یادگیری و مصونیت سیستم ایمنی بدن را افزایش دهند. نوازش‌های خوشایند، آزاد کننده آندروفین است که قدرت سیستم ایمنی بدن را افزایش می‌دهد.
4- فشردن پا
چمباتمه زدن و فشردن پا، تولید طبیعی هورمون جوانی را به شدت زیاد می‌کند.
5- روزه داری
روزه‌داری، از لحاظ معنوی موجبات آرامش روحی را در افراد روزه‌دار فراهم می‌کند. همچنین، به واسطه افزایش اندورفین‌ها که در زمان روزه‌داری سطح آنها در خون بالا می‌رود، شرایط روحی و روانی بهتری برای فرد ایجاد می‌کند. این موضوع موجب آرامش و آسایش خاطر و نیز افزایش سطح هوشیاری و تمرکز در فرد روزه‌دار می‌شود.
روزه‌داری با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون کافی به سراسر بدن به ویژه به دستگاه مغزی ـ عصبی و ایجاد فرصت کافی برای فعالیت مناسب و کافی فکری و همچنین عبادات سازنده به سلامت بدن کمک بسیار می‌کند.
7- تنفس در هوای پاک
نفس کشیدن صحیح برای از بین بردن مواد سمی و زاید، بسیار مهم می‌باشد. هر انسانی در حدود 30 درصد از مواد سمی بدن خود را از طریق روده‌ها دفع می‌کند، اما بقیه مربوط به دستگاه تنفسی می‌باشد. همچنین از طریق نفس کشیدن، ذهن و فکر باز می‌شود، انرژی افزایش پیدا می‌کند و خلق و خو بهبود پیدا می‌کند.
8- بوهای خوشایند
بوییدن، تاثیر مستقیمی روی بدن و ذهن انسان دارد. وقتی شخص اعصاب بویایی خود را تحریک می‌کند، سیستم لیمبیک مغز خود را فعال می‌سازد که با حافظه و روحیه شخص در ارتباط می‌باشد.
9- گل ها
گل‌های رنگارنگ تاثیر قدرتمندی روی ذهن دارند. آنها می‌توانند حتی در زمان استرس زیاد، سبب بهبود خلق و خوی بیمار شوند.
10- طب سوزنی
باعث ترشح اندروفین شده و تنفس بیمار منظم‌تر می‌گردد و بیمار احساس گرمی و آرامش می‌کند.
11- آمیزش جنسی
آمیزش جنسی یکی از عالی ترین آرام بخش های طبیعی و از جمله فعالیت های استرس زدای بسیار لذت بخش است که خاصیت چربی سوزی نیز دارد.
آنچنان که گفته شد، وقتی افراد تحت فشار و استرس قرار دارند ممکن است میل جنسی آنها کور شود، بنابراین باید به آنها کمک کرد تا از این معضل رهایی یابند.
12- موسیقی گوش دهید
گوش دادن به موسیقی ای که عاشق آن هستید، احساس لذت را در شما می پروراند و موجب آزاد شدن مواد شیمیایی تولید کننده حس مثبت در مغز می شود.
13-کمی غذاهای تند میل کنید
در واقع تندی یک مزه نیست بلکه سطحی از حس درد است. کاپسایسین یک ترکیب شیمیایی است که به فلفل تندی می دهد و به پروتئین ها یا گیرنده های درد موجود در سلولهای عصبی اندام های مخاطی بینی یا دهان می پیوندد. تکانه های عصبی حاصله که از عصب سه قلو در مغز می گذرند حس درد و سوزش را القا می کنند. این گیرنده ها به تندی واکنش نشان می دهند. بنابراین وقتی غذای بسیار تندی خورده می شود واکنش شدیدی از جانب آنها صورت می گیرد. این واکنش بدن که همان آزاد شدن اندورفین است، درد را خنثی می کند و این موضوع علت محبوبیت غذاهای تند را توضیح می دهد.
هرگونه کپی برداری با لینک دهی مستقیم به سایت دکتر سلام مجاز است.
بیشتر بخوانید:
خنده ممکن است یک ابزار تکاملی جدی باشد
ارتباط سلامت روحی با خنده و شوخی با دیگران
ذهن انسان با شادی چه ارتباطی دارد؟!
