هورمون تستوسترون هورمونی است که باعث بزرگ شدن عضلات می شود و برای بروز ویژگی ها و خصایص مردانه لازم است. تستوسترون در بیضه (بیضه ها) ساخته می شود. زنان نیز هورمون تستوسترون را در مقادیر بسیار کمتری نسبت به مردان دارند. اگر سطح تستوسترون کمتر از حد طبیعی باشد، پزشک ممکن است یکی از چندین نوع درمان را تجویز کند. با این حال، بحث  هایی در مورد اینکه چه کسی نیاز دارد که تحت درمان قرار بگیرد، وجود دارد. در این مقاله از بخش پزشکی دکتر سلام به بررسی هورمون تستوسترون می پردازیم.

وظیفه هورمون تستوسترون چیست؟

  • تقویت لذت و رضایت جنسی
  • افزایش توده عضلانی
  • تنظیم خلق و خوی
  • تنظیم استحکام استخوان

هورمون تستوسترون

هورمون تستوسترون و سالخوردگی

با افزایش سن، سطح هورمون تستوسترون در مردان کاهش می یابد که این کاهش سطح هورمون گاهی به نام آندروپوز یا یائسگی مردان نیز خوانده می شود. این کاهش سطح هورمون تستوسترون، در مردان علامت خاصی را به وجود نمی آورد، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. بسیاری از مردان هیچ  نشانه ای از کاهش سطح تستوسترون را نشان نمی دهند.

علائم یائسگی در مردان

تغییرات بدنی ناشی از سطح پائین هورمون تستوسترون

تستوسترون پائین، چگونه می تواند بدن یک مرد را تغییر دهد

  • تحلیل و کوچک شدن توده عضلانی (آتروفی عضلانی)
  • چاقی
  • ریزش موهای بدن
  • کوچک تر شدن بیضه ها
  • صاف تر شدن بیضه ها
  • بزرگتر شدن سینه ها

هورمون تستوسترون

تاثیر سطح پائین تستوسترون بر روی استخوان ها

اگرچه بیماری پوکی استخوان ( بیماری شکنندگی استخوان ) معمولا در زنان رخ می دهد اما این بیماری در مردان نیز دیده می شود و عموما  ناشی از سطح پائین هورمون تستوسترون می باشد. سطح پایین هورمون تستوسترون باعث می شود که استخوان ها نازک و ضعیف شوند و احتمال شکستگی آنها، بیشتر شود.

سطح پائین هورمون تستوسترون و روابط جنسی

کاهش میزان هورمون تستوسترون همیشه با میل جنسی فرد تداخل پیدا نمی کند، اما احتمال بروز آن وجود دارد. برخی از مردانی که با کاهش سطح هورمون تستوسترون روبرو می شوند، ممکن است با کاهش شهوت جنسی مواجه شوند در حالی که برخی دیگر از مردان، علاقه خود به روابطه جنسی را به طور کامل از دست می دهند.

کاهش یافتن میزان هورمون تستوسترون می تواند داشتن روابط جنسی را با مشکل مواجه کند زیرا رسیدن و حفظ نعوظ را سخت تر می کند. کاهش میزان هورمون تستوسترون فقط عاملی برکاهش شهوت جنسی محسوب نمی شود بلکه می تواند باعث بروز استرس، محرومیت از خواب، افسردگی و بیماری های مزمنی شود که این موارد نیز می توانند بر روی رضایت جنسی یک مرد تاثیر بگذارند.

تستوسترون، خلق و خو و تفکر

برخی از تغییراتی که ممکن است با میزان تستوسترون پایین اتفاق بیفتند عبارتند از علائم غیر اختصاصی مثل تحریک پذیری آسان، تغییرات خلق و خو، کاهش تمرکز ذهنی، احساس خستگی یا کاهش یافتن انرژی بدن. با این حال، ممکن است  این علائم ناشی از شرایط دیگری به غیر از کاهش سطح هورمون تستوسترون باشند.

سایر مشکلات پزشکی که  نشان دهنده علائم پائین هورمون تستوسترون هستند

  • کم خونی
  • آپنه خواب ( قطع تنفس در خواب)
  • افسردگی
  • سایر بیماری های مزمن

هورمون تستوسترون

سطح پائین تستوسترون و ناباروری

یکی از وظایف هورمون تستوسترون، کمک به تولید اسپرم می باشد. هنگامی که میزان هورمون تستوسترون کم می شود، تعداد اسپرم نیز  کاهش پیدا می کند. اگر تعداد اسپرم بسیار کم و به میزان کافی نباشد، ممکن است مرد نتواند بچه دارشود.

علل کاهش هورمون تستوسترون چیست؟

اگرچه افزایش سن رایج  ترین دلیل کاهش میزان هورمون تستوسترون در مردان است، اما دلایل دیگری نیز وجود دارند. این دلایل رایج عبارتند از:

  • دیابت
  • بیماری کلیوی
  • بیماری کبدی
  • بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
  • آسیب های مفصلی
  • مشکلات غده هیپوفیز
  • پرتو درمانی
  • شیمی درمانی
  • داروهای استروئیدی

آیا برای پائین بودن سطح تستوسترون، باید آزمایش بدهید؟

اگر دچار اختلال نعوظ (ED)، کاهش میل و رضایت جنسی، تعداد کم اسپرم، ریزش موی بدن، کاهش توده عضلانی و پوکی استخوان هستید، ممکن است که به انجام یک آزمایش از نظر کاهش هورمون تستوسترون نیاز داشته باشید. شرایط دیگری به غیر از کاهش هورمون تستوسترون نیز  می تواند عامل اصلی بروز علائم در یک فرد باشند. پزشک باید قبل از تشخیص و درمان سطح پائین هورمون تستوسترون، شرایط دیگر را نیز تحت کنترل قرار دهد.

آزمایش سطح پائین هورمون تستوسترون

آزمایش تعیین سطح میزان هورمون تستوسترون  را با استفاده از آزمایش خون و در اوایل صبح و  هنگامی که میزان هورمون تستوسترون بیشتر است انجام می دهند.پزشک شما ممکن است چند روز بعد آزمایش دیگری را برای بررسی ثبات سطح هورمون تستوسترون انجام دهد. میزان طبیعی تستوسترون بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ نانوگرم در دسی لیتر خون است،  اگرچه که بعضی از آزمایشگاه  ها میزان ۲۰۰ نانوگرم در دسی لیتر را برای کاهش تستوسترون در نظر می گیرند. پزشک شما در تفسیر این آزمایشات  به شما کمک خواهد کرد.

هورمون تستوسترون

درمان سطح پائین تستوسترون

اگر میزان هورمون تستوسترون خون شما پائین باشد، پزشک برای اندازه گیری میزان سطح تستوسترون، توصیه می کند که به یک اورولوژیست یا متخصص غدد درون ریز مراجعه کنید. تمام افرادی که دارای میزان کم هورمون تستوسترون می باشند، نیازی به درمان ندارند.این متخصصان،در درمان به شما کمک می کنند و بهترین راهکارها را برای این مشکل به شما ارائه می کنند.

درمان سطح پائین هورمون تستوسترون، به منظور افزایش سطح این هورمون برنامه ریزی شده است. مطالعات نشان می دهند که افزایش میزان هورمون تستوسترون می تواند باعث تقویت عضلات، محافظت از استخوان ها و بهبود رضایت جنسی شود. درمان جایگزین تستوسترون برای آن دسته از مردانی توصیه می شود که سطح خون آنها، تستوسترون کمی را نشان می دهد این.چنین درمان هایی می توانند اثرات متفاوتی از یک مرد به مرد دیگری داشته باشند، بنابراین پیش بینی نتایج درمان برای هر فردی مشکل است.

انواع تستوسترون درمانی

  • تزریق های درون ماهیچه ای
  • ژل و چسب های موضعی
  • چسب های باکال
  • قرص های لثه ای ( قرص هایی که در لثه و بالای دندان های پیشین قرار می گیرند)

درمان تستوسترون پایین: تزریق تستوسترون

تزریق تستوسترون گرانترین نوع درمان تستوسترون می باشد، اما ممکن است دردناک نیز باشد.تزریق هر 7 تا 22 روز انجام می شود و بدن به آرامی تستوسترون را وارد جریان خون کرده و آن را جذب می کند. تستسترون را به شکل تزریق میتوان درون ماهیچه ها تزریق  کرد و یا به عنوان قرص لثه ای مورد استفاده قرار داد. سطح هورمون تستوسترون با این کار افزایش می یابد و سپس می توان بین انجام تزریق، فاصله انداخت.

درمان تستوسترون پائین: ژل یا چسب تستوسترون

ژل و یا چسب برای درمان تستوسترون پائین، به طور مستقیم بر روی پوست قرار می گیرند. هورمون از داخل ژل یا چسب خارج شده و از طریق پوست، به آرامی جذب خون می شود. از آنجایی که این ژل و چسب، هر روز بر روی پوست قرار داده می شوند، میزان هورمون تستوسترون را می توانند نسبتا ثابت نگه دارند.اشکال این نوع درمان  این است که گاهی اوقات می توانند باعث خارش، سوزش پوست و تاول هایی در سطح پوست شوند. علاوه بر این، زنان و کودکان به مدت 2 ساعت نباید با پوستی که با ژل درمان شده  است، تماس داشته باشند زیرا مانع جذب هورمون تستوسترون می شوند.

هورمون تستوسترون

درمان تستوسترون پائین: قرص های باکال

قرص های باکال هر 12 ساعت بر روی لثه و در بالای دندان ها پیشین قرار می گیرند و به آرامی شروع  به آزاد کردن تستوسترون می کنند. این قرص ها در صورت بلعیده شدن، مفید و موثر نیستند. قرص های باکال ممکن است باعث ایجاد طعم تلخ، سوزش بافت دهان و لثه و سر درد شوند.خوشبختانه، این عوارض جانبی با گذشت زمان کاهش پیدا می کنند. بیمار در صورت استفاده از قرص باکال، می تواند غذا و نوشیدنی بخورد و دیگران را ببوسد، زیرا دیگران را به طور مستقیم، در معرض هورمون تستوسترون قرار نمی دهند.

درمان تستوسترون پائین: خطرات درمان با تستوسترون

اگرچه درمان با تستوسترون در بسیاری از افراد انجام گرفته است، اما خطرات و مزایای این درمان در طول سال  ها هنوز مشخص نشده است زیرا که این چنین مطالعاتی، همچنان در حال انجام شدن هستند. تستوسترون نباید به مردانی که به سرطان پروستات درمان نشده، آپنه خواب درمان نشده( قطع شدن  تنفس در خواب) و یا سرطان سینه درمان نشده مبتلا هستند، داده شود. در برخی مردان، در صورتی که خطرات درمان بیشتر از منافع آن باشد،درمان تستوسترون باید متوقف شود.

اثرات جانبی درمان تستوسترون

  • بزرگ شدن پروستات
  • آکنه
  • افزایش گلبول های قرمز خون
  • تورم پا یا مچ پا
  • ناباروری
  • کوچکتر شدن بیضه ها
  • تورم یا درد سینه