یک نفر از هر ده بزرگسال و یک کودک از هر پنج کودک ممکن است در مراحلی از زندگی‌اشان دچار اگزما شوند. اگزما اصطلاحی است که برای توصیف گروهی از شرایط التهابی پوست به کار می‌رود. این شرایط عمدتاً با خصوصیاتی همچون خارش، خشکی پوست، لکه‌های پوسته‌پوسته، تاول، عفونت‌های پوستی و راش (ضایعه‌های پوستی) همراه می‌شوند. هرچند اگزما می‌تواند در هر سنی ظاهر شود، اما به ویژه در کودکان بیشتر مشاهده می‌شود. این ممکن است به دلیل حساسیت‌های پوستی، تغییرات در سیستم ایمنی، یا عوامل محیطی باشد. همچنین، در بزرگسالان نیز استرس، عوامل ژنتیک، و تغییرات هورمونی ممکن است نقش داشته باشند. تشخیص و مدیریت اگزما نیاز به مشاوره پزشک دارد و درمان‌های مختلفی از جمله مراقبت از پوست، مصرف داروها، و تغییرات در سبک زندگی ممکن است برای کنترل این بیماری مورد استفاده قرار گیرند.
دکتر “نیسا اسلم” پزشک عمومی می‌گوید: ” این یکی از شایع‌ترین شرایطی است که ما به طور کلی می‌بینیم و افراد را از همه گروه‌های سنی تحت تاثیر قرار می‌دهد”. اکثر افرادی که دچار اگزما یا درماتیت آتوپیک هستند به نوع ژنتیکی آن مبتلا می‌باشند. علائم آن به طور معمول در بزرگسالی و حتی در دهه ششم و هفتم عمر فرد به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند در نتیجه دانستن چیستی و چگونگی مدیریت آن ضروری می‌باشد.
چه عواملی باعث بروز اگزما می‌شوند؟
در افرادی که از اگزما رنج می‌برند جهش ژن وجود دارد به این معنی که عملکرد سد پوست آنان به اندازه کسی که این جهش را ندارد دست نخورده نیست. موارد اگزما به ویژه در بین کودکان و نوجوانان رو به افزایش است. دکتر اسلم می‌گوید:”سبک زندگی مدرن ما به کاهش اگزما کمکی می‌نکند، زیرا ما با عوامل تحریک کننده بیش تری سر و کار داریم. تصور می‌شود مواد شیمیایی موجود در دود‌های اگزوز، فرش و تشک‌ها به مثابه محرک تحریک کننده اگزما عمل می‌کنند. مواردی مانند عطرها، مواد شوینده، لوازم آرایشی، پارچه‌های مصنوعی و حتی دوش گرفتن با اب گرم می‌تواند باعث تحریک پوست و اگزما شود. شاید به همین دلیل است که شما در مقایسه با ۱۰۰ سال پیش شرایط اگزمای پوستی بیش تری را مشاهده می‌کنید.
علائم اگزما
علائم اصلی اگزما خارش در بخش‌هایی از پوست است و برخی موارد بسیار زیاد است. ۷۹ درصد از مبتلایان به اگزما خارش را به عنوان سنگین‌ترین علامت خود معرفی می‌کنند. در حقیقت تیمی از دانشمندان هاروارد اخیرا باکتری‌های مسئول اصرار به خراش را شناسایی کرده و در حال کار بر روی یک درمان آن هستند. در زمان بروز اگزما پوست خشک، ترک خورده و دردناک خواهد شد. این موضوع می‌تواند بر روی بدن یا صورت تاثیر بگذارد. بسته به نوع اگزما تاول یا ضایعات می‌تواند شکل بگیرد و پوست پوسته پوسته شده و متورم شود.
اصطلاحا “شعله ور” شدن مرحله‌ای از اگزما است که باعث ایجاد یک یا چند علائم حاد یا عوارض جانبی از خارش طولانی مدت می‌شود. اگزما در رنگ‌های مختلف پوست متفاوت به نظر می‌رسد. اگزما در پوست کمرنگ می‌تواند به رنگ قرمز روشن باشد در حالی که در رنگ‌های تیره پوست می‌تواند کمرنگ، خاکستری یا بنفش به نظر برسد.
چه چیزی می‌تواند اگزما را تحریک کند؟
عوامل محرک اگزما از شخصی به شخص دیگر متفاوت هستند و شامل مواد شوینده، پشم، ذرات گردوغبار در خانه، خز، حیوان خانگی و گرده می‌شوند. هم چنین، فلزات به طور خاص نیکل نیز می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند. چنین عناصری که محرک اگزما هستند در مواد غذایی‌ای مانند شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی، سویا یا گندم نیز وجود دارند. یک فرد مبتلا به اگزما می‌گوید که طب سوزنی و ترک لبنیات به او کمک کرد که از شدت علاوم اگزمایش کاسته شود.
محرک‌های دیگر برای بروز اگزما تغییرات هورمونی مانند قاعدگی و بارداری هستند. برخی از افراد می‌دانند که هنگام خشک شدن هوا یا وجود گرد و غبار یا زمانی که استرس تشدید می‌شود یا هنگام عرق کردن و هم چنین هنگام گرما و سرمای شدید هوا علائم اگزما نیز بدتر خواهند شد.
انواع مختلف اگزما چه هستند؟
درماتیت آتوپیک: شایع‌ترین شکل اگزما است که باعث خارش، خشکی و ترک خوردن پوست می‌شود. این بیماری در کودکان کوچک شایع است، اما می‌تواند در هر سنی رخ دهد و کودکانی که خانواده‌ای با این عارضه دارند نیز بیشتر احتمال دارد به آن مبتلا شوند. افرادی که مبتلا به آسم و یا تب یونجه (رینیت آلرژیک) هستند یا اعضای خانواده شان به آن بیماری‌ها مبتلا هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به درماتیت آتوپیک قرار دارند.
درماتیت تماسی: این شکل از اگزما که درماتیت تماسی آلرژیک نیز نامیده می‌شود بر اثر تماس با یک ماده خاص یا محرک‌های محیطی مانند جواهرات حاوی نیکل، مواد شوینده و پشم‌های خراشنده ایجاد می‌شود. بر خلاف سایر اشکال اگزما این نوع اگزما در خانواده‌ها دیده نمی‌شود و در افرادی که حرفه آنان شامل استفاده روزانه از مواد شیمیایی است متداول می‌باشد.
اگزمای دیسیدروتیک: ایجاد تاول در کف پا، کف دست و اطراف انگشتان دست و پا از علائم آن نوع از اگزما است. این نوع اگزما در خانواده‌هایی که از شکل دیگری از اگزما رنج می‌برند شایع است و بیشتر در جوانان و زنان دیده می‌شود.
نورودرماتیت (پوسته پوسته شدن و خارش مزمن پوست) یا لیکن سیمپلکس مزمن: با واکنش بیش از حد اعصاب پوست اگزما به تکه‌های خارش پوسته پوسته تبدیل شده و اغلب زمانی آغاز می‌شود که فرد استرس، اضطراب یا افسردگی را تجربه می‌کند.
اگزمای نومولار (سکه‌ای): این شکل از اگزما که درماتیت نومولار یا اگزمای دیسکوئید نیز نامیده می‌شود ضایعات دردناک کوچک و گردی را در سراسر بدن به ویژه روی بازو‌ها و پا‌ها ایجاد می‌کند و ممکن است واکنشی به مواد بی ضرر قبلی مانند صابون باشد. افراد مبتلا به این نوع از اگزما ممکن است سابقه اگزمای آتوپیک داشته باشند.
درماتیت سبورئیک: یک بیماری شایع پوستی است که باعث ایجاد بثورات خارش دار با پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. هم چنین، باعث قرمزی پوست روشن و لکه‌های روشن روی پوست تیره می‌شود. هم چنین به آن شوره سر، سبوره، اگزمای سبورئیک و پسوریازیس سبوره‌ای نیز گفته می‌شود. درماتیت سبورئیک ممکن است شبیه پسوریازیس یا واکنش آلرژیک باشد. شکلی التهابی از اگزما می‌باشد که پوست سر، صورت و سینه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد مناطقی که تعداد زیادی غدد چربی در آن‌ها وجود دارد. اعتقاد بر ان است که این نوع از اگزما یک واکنش التهابی مربوط به رشد بیش از حد فلور نرمال* پوست است و ممکن است با بیماری، استرس، خستگی و تغییر فصل تشدید شود.
درماتیت استازی: درماتیت سکه‌ای شامل ضایعات بیضی شکل پوستی است که اغلب پس از آسیب به پوست به وجود می‌آید. این نوع درماتیت با تغییرات پوستی ناشی از گردش خون ضعیف همراه است. از ان تحت عنوان اگزمای واریسی نیز یاد می‌شود که باعث تغییر رنگ پوست در پا‌ها شده که شبیه به ورید‌های واریسی می‌باشد و در افرادی که جریان خون ضعیفی دارند ایجاد می‌شود و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث ایجاد زخم پا شود.
احتمال بروز اگزما در چه افرادی بیشتر است؟
اگزما می‌تواند در هر زمان در دوران کودکی یا بزرگسالی آغاز شود. نوزادان تازه متولد شده می‌توانند در هفته‌های نخست پس از تولد اگزما را تجربه کنند. در کودکان خردسال مبتلا به اگزما به دلیل آن که ناحیه دچار اگزما شده را خراش می‌دهند و به آن دست می‌زنند اگزما می‌تواند باعث بروز تاول و عفونت‌های پوستی نیز بشود. اگزما در بزرگسالان معمولا زمانی که فرد در دهه دوم عمر خود به سر می‌برد و یا در دهه پنجم عمر به بعد رخ می‌دهد.
یائسگی می‌تواند زمانی باشد که زنان برای اولین بار در برخی موارد دچار شعله ور شدن اگزما می‌شوند. زمانی که یائسه هستید سطح استروژن شما به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد و این امر بر هیدراتاسیون پوست تان تاثیر می‌گذارد که به احتمال زیاد باعث می‌شود آلرژن‌ها در محیط وارد پوست شوند و باعث تحریک می‌شوند.
آیا می‌توان از بروز اگزما جلوگیری کرد؟
اگزما یک بیماری مزمن است که می‌تواند با دوره‌های شعله ور شدید و ماه‌ها یا حتی سال‌ها بدون هیچ علامتی در تمام طول عمر شما دوام آورد. اگزما مسری نیست و تاکنون هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما روش‌های زیادی برای درمان و مدیریت اگزما وجود دارد. فارغ از عوامل بروز اگزما مهم است که پوست خود را همواره مرطوب نگه دارید، زیرا زمانی که پوست خشک می‌شود بیشتر در معرض خطر شعله ور شدن اگزما قرار می‌گیرید.
هم چنین، ممکن است که هر روز استحمام کنید تا بار باکتریایی روی پوست تان را کاهش دهید. سعی کنید مدت زمان دوش را نسبتا کوتاه نگه دارید. مراقب باشید از محصولات معطر مانند ژل‌های دوش استفاده نکنید. حتی صابون بدون چربی نیز می‌توانند پوست را خشک کنند؛ بنابراین از یک جایگزین صابون استفاده کنید که به طور ایده آل توسط پزشک عمومی تجویز می‌شود. در موارد اگزمای صورت استفاده از محصولات زیبایی مناسب برای جلوگیری از شعله ور شدن مهم است. استفاده نامناسب از محصولات موضعی مراقبت از پوست در افرادی که دچار اگزما هستند می‌توانند وضعیت آن‌ها را به میزان قابل توجهی تشدید کنند. از پزشکی با تجربه در استفاده از محصولات موضعی و روش‌های مربوط به شرایط مقابله با اگزما مشاوره دریافت کنید.
بهترین درمان‌ها برای اگزما
مرطوب کننده ها، آنتی هیستامین ها، کرم‌های استروئیدی موضعی و کورتیکواستروئیدها* از جمله درمان‌های اگزما هستند و تشخیص بسیار اهمیت دارد، زیرا ممکن است گاهی اوقات اگزما با شرایط پوستی مانند پسوریازیس اشتباه گرفته شود.
اگزمای شدید با عوارض اضافی فراتر از خارش پوست و بثورات همراه است و در صورت عدم درمان می‌تواند باعث شود فرد دچار اگزما مجبور به درمان در بیمارستان باشد. یافتن درمان مناسب برای شما می‌تواند یک موضوع آزمایش و خطا باشد. سایر روش‌های درمانی برای مبتلایان به اگزما شامل نوار پوستی دارویی مانند نوار فلوککسیکورتید است. دکتر اسلم می‌گوید:”این کار بسیار خوب است و به حفظ رطوبت پوست کمک کرده و اجازه می‌دهد دوز مداوم استروئید‌ها وارد پوست شود بر خلاف پماد‌ها و کِرِم‌هایی که می‌توانند از بین بروند”.
هم چنین، فوتوتراپی (نوردرمانی) نیز شکل دیگری از درمان برای اگزما می‌باشد. فوتوتراپی در طول موج خاص سلول‌های ایمنی طبیعی را در پوست شما فعال می‌کند و باعث ایجاد یک پاسخ ضد التهابی می‌شود که سبب کاهش اگزما شما خواهد شد. در حالی که برخی از افراد مبتلا به اگزما مجبور هستند از نور خروشید دور بمانند در برخی افراد دیگر نور خورشید می‌تواند مفید باشد البته در صورتی که از یک کرم ضد افتاب پوستی مبتنی بر مواد معدنی استفاده کنند. دکتر اسلم می‌گوید:”درست است که برخی از بیماران مبتلا به اگزما با اندکی قرار گرفتن در معرض نور خورشید شاهد ظهور علائم اگزما خواهند بود، اما شما هم چنین می‌خواهید خطر پیری زودرس پوست و سرطان پوست را به حداقل برسانید بنابراین باید به صورت ایمن در مقابل نور خروشید قرار بگیرید”.
برخی از درمان‌های زیبایی شناختی می‌توانند برای موارد اگزما صورت مفید باشند به ویژه تقویت کننده‌های پوستی تزریقی که حاوی اسید هیالورونیک هستند. استفاده از آن برای ارائه مستقیم افزایش ظرفیت هیدراتاسیون پوست در موارد اگزما که در آن اختلال عملکرد سد پوست وجود دارد گسترده است.
آیا اثرات طولانی مدت وجود دارد؟
نتیجه مطالعات مربوط به افراد مبتلا به اگزما نشان داد که خوابیدن یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی است و این می‌تواند بر خلق و خوی، سطح فعالیت و سلامت روان شما تاثیر بگذارد. یک آنتی هیستامین می‌تواند در شب‌های خارش در شب به راحتی کمک کننده باشد. اگزمای شدید می‌تواند منجر به خجالت و انزوا شود که به ویژه برای کودکانی که ممکن است مورد آزار و اذیت قرار بگیرند دشوار است.
تحقیقات نشان می‌دهند که میزان افسردگی، اضطراب و افکار ناخوشایند در افراد دچار اگزما بیش از سایرین است. محققان هم چنین شیوع بالاتری از بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، سکته مغزی و دیابت را در افراد دچار اگزما مشاهده کرده اند اگرچه هنوز در مورد ارتباط میان آن موارد با اگزما نمی‌توانند با قطعیت اظهارنظر کنند. از آنجایی که خاراندن مکرر می‌تواند پوست را باز کند این امر می‌تواند منجر به عفونت‌هایی مانند کورک، تبخال، زرد زخم و سلولیت شود. حقیقت حاکی از افزایش ۶۲ درصدی خطر مرگ در افراد مبتلا به اگزمای شدید در جمعیت بریتانیا است
آیا استفاده طولانی مدت از کرم‌های استروئیدی بی خطر است؟
استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئیدی موضعی برای درمان اگزما بی خطر است به شرطی که طبق توصیه پزشک یا متخصص پوست استفاده شود. افرادی که برای مدت طولانی از آن کرم‌ها استفاده می‌کنند ممکن است علائم نادر ترک پوستی شدید مانند قرمزی و احساس سوزش داشته باشند که در این صورت قبل از استفاده مجدد از چنین محصولاتی به راهنمایی پزشک نیاز است.
*فلور طبیعی یا نرمال میکرو ارگانیسم‌هایی هستند که بدون ایجاد بیماری روی ارگانیسم‌های زنده دیگر (انسان یا حیوان) یا جسم بی جان زندگی می‌کنند.
* کورتیکواستروئیدها دارو‌های مصنوعی هستند که عملکرد کورتیزول را تقلید می‌کنند هورمونی که توسط غدد فوق کلیوی ما تولید می‌شود. این هورمون در شرایط استرس زا ترشح می‌شود و نقش‌های متفاوتی در بدن دارد از جمله مدیریت متابولیسم، کاهش التهاب، افزایش قند خون و تنظیم فشار خون و چرخه خواب.
