بیماری‌های مزمن دارای عوارضی بلندمدت هستند که می‌توانند معلول ترکیبی از عوامل محیطی، تغذیه‌ای، ژنتیکی و سبک زندگی باشند. این عوارض که شامل بیماری‌های قلبی، سرطان، افسردگی، بیماری‌های خودایمنی، چاقی و دیابت می‌شوند عامل ۷۴ درصد از تمام موارد مرگ‌ومیرهای سالیانه در تمام دنیا هستند (حدود ۴۱ میلیون نفر).
سال‌های سال این باور وجود داشت که بیماری‌های مزمن فقط مربوط به افراد سنین بالاست، اما امروزه می‌بینیم که آمار ابتلای جوانان به انواع بیماری‌های مزمن روبه‌افزایش است. خوشبختانه راهکارهای درمانی و تکنیک‌های سبک زندگی زیادی برای افراد جوان‌تر وجود دارد که کمک می‌کنند در جهت سلامت بیشتر قدم بردارند و ریسک ابتلا به بیماری‌های مزمن را از همان ابتدا کاهش دهند.
در حالیکه مدت‌های طولانی مردم فکر می‌کردند فاکتورهای ژنتیکی، مهم‌ترین علت بیماری‌های مزمن هستند؛ اما مطالعات جدید نشان داده‌اند زمینه‌های ژنتیکی، تنها تکه کوچکی از یک پازل بزرگ‌تر هستند که در ایجاد بیماری‌های مزمن نقش دارند. این مطالعات به بررسی این مسئله پرداخته‌اند که چرا هر ساله جوانان بیشتری با بیماری‌های مزمن درگیر می‌شوند. فقط در ایالات متحده آمریکا، تقریباً ۵۴ درصد از افراد ۱۸ تا ۳۴ساله حداقل یک بیماری مزمن دارند و ۲۲ درصد این افراد به بیش از یک بیماری مزمن مبتلا هستند.
چه عواملی در ابتلای جوانان به بیماری‌های مزمن دخیل هستند؟
چاقی (۲۵درصد)، افسردگی (۲۱ درصد) و فشارخون بالا (تقریباً ۱۱ درصد)، سه نوع از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در میان جوانان هستند. مطمئناً فقط یک عامل را نمی‌توان در این عددها دخیل دانست. بلکه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی می‌توانند این ریسک را افزایش دهند.
در میان تمام عواملی که باعث افزایش آمار حمله قلبی در میان جوانان می‌شود، سیگارکشیدن یکی از ریسک فاکتورهای اصلی است. ریسک حمله قلبی در ارتباطی کاملاً مستقیم با تعداد دفعاتی که سیگار می‌کشید به همان نسبت بالا می‌رود
انتخاب‌های مربوط به مدیریت سبک زندگی
عبارت «مدیریت سبک زندگی» شامل طیف گسترده‌ای از رفتارها و عادت‌هایی می‌شود که زندگی روزمره را شکل می‌دهند، از جمله رژیم غذایی، ورزش و فعالیت، عادت‌های خواب و کنترل استرس. مطالعات زیادی ثابت کرده‌اند که بین تغذیه نادرست و بیماری‌های مزمن ارتباط چشمگیری وجود دارد. خصوصاً چربی اضافی در بدن ارتباط نزدیکی با بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت نوع دوم و برخی از سرطان‌ها دارد.
ورزش منظم و رژیم غذایی سالم می‌تواند پشتیبان عملکردهای نرمال بدن باشد و احتمال خیلی از بیماری‌های مزمن را به‌شدت کاهش دهد.
سموم محیطی
سموم محیطی فاکتورهای خارجی هستند که می‌توانند موجب بروز بیماری‌های مزمن شوند. این سموم چه از طریق غذاها و نوشیدنی‌ها وارد بدن شوند و چه به‌واسطه قرارگرفتن در معرض سموم محیطی، این پتانسیل را دارند که موجب استرس اکسیداتیو در بدن شده و انواع بیماری‌های مزمن را به وجود بیاورند، مثل بیماری‌های قلبی، سندرم‌های متابولیک، دیابت و انواعی از سرطان‌ها و همچنین اختلالات نورولوژیکی مثل بیماری پارکینسون و آلزایمر. برخی از شایع‌ترین سموم محیطی شامل موارد زیر می‌شوند:
. مواد سمی: این مواد معمولاً در غذاها، آب آشامیدنی، ماهی و محصولات مصرفی وجود دارند و رایج‌ترین آنها شامل سرب، جیوه و آرسنیک می‌شوند.
. آفت‌کش‌ها: این مواد سال‌هاست که برای کنترل حشرات و آفات کشاورزی به کار می‌روند. هر چند کشورهای توسعه‌یافته سعی کرده‌اند جایگزین‌های غیرسمی برای این موارد پیدا کنند و مصرف ترکیبات سمی را محدود به موارد کاملاً ضروری کنند؛ اما باز هم همین سموم، عامل تعداد زیادی از بیماری‌های مزمن هستند، مثل اختلالات نورولوژیکی، اختلالات تنفسی، اختلالات غدد درون‌ریز و اختلالات خودایمنی و همچنین برخی از سرطان‌ها.
. ترکیبات آلی فرار (VOCs): این دسته از مواد شیمیایی شامل فرمالدهیدها، بنزین، بنزن و برخی از عناصری می‌شود که معمولاً در عطرها و خوشبوکننده‌ها وجود دارند. این ترکیبات آلی فرار دارای اثرات منفی و مضر بر سیستم نورولوژیکی بدن هستند.
عوامل ژنتیکی
مولفه‌های ژنتیکی و ارثی نیز در ابتلا به بیماری‌های مزمن نقش دارند. بیماری‌های قلبی، دیابت و بعضی از سرطان‌ها نمونه‌هایی از بیماری‌های مزمنی هستند که مولفه‌های ژنتیکی در آنها نقش دارند. اما مطالعات نشان می‌دهند هرچند فاکتورهای ژنتیکی می‌توانند در ایجاد بیماری‌های مزمن دخیل باشند؛ اما علت اصلی محسوب نمی‌شوند. اطلاعات به‌دست‌آمده نشان داده‌اند رژیم غذایی سالم و تأمین مواد مغذی موردنیاز بدن و داشتن فعالیت بدنی منظم با حمایتی که از عملکردهای بدن می‌کنند می‌توانند ریسک بیماری‌های مزمن را حتی در افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند کاهش دهند.
چرا سرطان‌های کولورکتال در میان جوانان در حال افزایش است؟
سرطان‌های کولون و رکتال دارای ویژگی‌های مشابهی با هم هستند و معمولاً در یک دسته قرار می‌گیرند و سرطان‌های کولورکتال نامیده می‌شوند. اما مطالعات نشان می‌دهند سرطان‌ها در ناحیه رکتوم و در ناحیه چپ روده‌ها نزدیک به رکتوم در افراد جوان روبه‌افزایش است و این نشان می‌دهد باید به بررسی علت پرداخت.
سرطان‌های کولورکتال در افراد جوان‌تر تهاجمی‌تر است و اغلب در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده می‌شود. از آن‌سو، بیشتر افرادی که سرطان کولورکتال در آنها زود شروع می‌شود کم‌سن‌تر از آنی هستند که غربالگری‌های منظم سرطان کولورکتال به آنها توصیه شود. این غربالگری‌ها به کاهش این آمار در افراد بالای ۵۰ سال کمک می‌کنند. سن غربالگری‌های سرطان‌های کولورکتال را تنها ۵ سال می‌توان پایین آورد؛ یعنی می‌توان از ۴۵ سال شروع کرد نه کمتر.
وقتی سرطان در سنین پایین‌تر از سن‌های معمول این بیماری بروز می‌کند، پزشکان معمولاً به جهش‌های ژنتیکی مشکوک شده و آن را علت سرطان می‌دانند. یک سری مطالعات نشان داده‌اند تومورهای مربوط به شروع سرطان‌های کولورکتال در سنین پایین با تومورهای این سرطان‌ها در سنین بالاتر، جهش‌های متفاوتی دارند. شواهد دیگری نیز به‌وضوح نشان می‌دهند اگر عضو درجه یک خانواده شما سابقه سرطان کولورکتال یا حتی پولیپ پانکراس داشته باشد می‌تواند ریسک سرطان یک فرد را بالا ببرد (حتی در سن پایین). اما باز هم تغییرات ژنتیکی توجیه‌کننده تمام ماجرا نیستند.
یافته‌های زیادی تأیید کرده‌اند که سبک زندگی و تغییرات غذایی می‌توانند آمار ابتلا به سرطان‌های کولورکتال هم در جوانان و هم در سنین بالا را افزایش دهند. نسل جدید، بیشتر سراغ گوشت قرمز و غذاهای بسیار فراوری شده و نوشیدنی‌های قندی می‌رود و بیشتر هم احتمال دارد از نوشیدنی‌های الکلی استفاده کند. دهه‌هاست افراد فعالیت‌های بدنی کمتری دارند و بیشتر بی‌تحرک شده‌اند. تمام این فاکتورها در کنار افزایش آمار چاقی با افزایش ریسک سرطان ارتباط دارند.
پایین آمدن سن ابتلا به دیابت نوع دوم و ریسک فاکتورهای مرتبط
همه افراد باید در هر سن و سالی از جهت دیابت نوع دوم غربالگری شوند تا درصورتی‌که مشکلی وجود دارد هر چه زودتر تشخیص‌داده‌شده و ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی و عوارض بینایی با درمان به‌موقع کاهش پیدا کند. دیابت نوع دوم لزوماً علامت‌دار نیست، بنابراین شاید فرد حتی نداند که در معرض این بیماری است.
شناسایی افرادی که در معرض دیابت نوع دوم هستند
. داشتن شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰
. ابتلای عضوی درجه یک در خانواده به دیابت نوع دوم در سن پایین، یعنی کمتر از ۴۰ سال
. استفاده طولانی‌مدت از کورتیکواستروئیدهای خوراکی
. خانمی که سابقه دیابت بارداری دارد
. خانمی که سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارد
. بیماری‌های جدی روحی و روانی، خصوصاً افرادی که تحت درمان طولانی‌مدت روانپزشکی هستند
. داشتن بیماری ایسکمی قلبی، بیماری‌های مغزی – رگی و یا بیماری‌های عروق محیطی
پایین آمدن سن حملات قلبی و ریسک فاکتورهای مرتبط
قبلاً حمله قلبی را اتفاقی مرتبط با بالابودن سن می‌دانستند و به‌ندرت پیش می‌آمد افراد جوان‌تر از ۴۰ سال دچار حمله قلبی شوند. اما امروزه یک‌پنجم موارد حمله قلبی مربوط به افراد جوان‌تر از ۴۰ سال است.
دیابت، ریسک فاکتور اصلی برای حمله قلبی در سن پایین
اگر دیابت داشته باشید، ۲ تا ۴ برابر بیشتر احتمال دارد در اثر بیماری قلبی جان خود را از دست بدهید. مشکل از زمانی آغاز می‌شود که قند خون به‌اندازه‌ای که باید کنترل نشده و در طیف نرمال و سالمی نیست. قند خون بالا به رگ‌ها و عروق آسیب می‌زند و ریسک تجمع چربی‌ها در عروق را بالا می‌برد و منجر به تصلب شرایین می‌شود.
افرادی که دیابت دارند بیشتر ممکن است دچار دیگر بیماری‌های مزمنی شوند که ریسک حمله قلبی را بالا می‌برند، مثل فشارخون بالا و کلسترول بالا.
فشارخون بالا یک ریسک فاکتور مهم دیگر برای حمله قلبی در سن پایین
فشارخون بالا یکی از بزرگ‌ترین ریسک فاکتورهای بیماری‌های قلبی و عروقی است. متأسفانه امروزه جوانان بیشتری دچار مشکل فشارخون بالا می‌شوند. فشارخون بالا باعث ضخیم‌شدن عضلات قلب می‌شود، به رگ‌ها آسیب می‌زند و احتمال حمله قلبی را بیشتر می‌کند.
چاقی و اضافه‌وزن و نقشی که در حمله قلبی دارند
داشتن اضافه‌وزن دارای اثر چشمگیری بر ریسک حمله قلبی است و چند دلیل هم دارد. حمل وزن اضافی باعث فشار به قلب می‌شود. چاقی خودش به‌تنهایی عاملی برای افزایش ریسک حمله قلبی است، حتی اگر از جهات دیگر سالم باشید؛ اما بیمارانی که اضافه‌وزن یا چاقی دارند اغلب دچار عوارض دیگری هم هستند، مثل فشارخون بالا، دیابت و کلسترول بالا.
عادت به سیگار و ویپ و افزایش احتمال حمله قلبی
در میان تمام عواملی که باعث افزایش آمار حمله قلبی در میان جوانان می‌شود، سیگارکشیدن یکی از ریسک فاکتورهای اصلی است. ریسک حمله قلبی در ارتباطی کاملاً مستقیم با تعداد دفعاتی که سیگار می‌کشید به همان نسبت بالا می‌رود. یک پاکت سیگار در روز، ریسک حمله قلبی را بیش از دوبرابر می‌کند.
ویپ نیز هرچند کمتر از سیگار اما باز هم برای سلامت قلب بسیار مضر است. ویپ نیز حاوی نیکوتین و دیگر ترکیبات سمی است که ضربان قلب و فشارخون را بالا می‌برند. مطالعه‌ای نشان داده استفاده از ویپ شما را ۳۴ درصد بیشتر در معرض حمله قلبی قرار می‌دهد.
