رادیوتراپی، روشی نوین برای درمان سرطان است که از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش با دقت بالا و کمترین آسیب به سلول‌های سالم، سلول‌های سرطانی را مورد هدف قرار داده و نابود می‌کند. پرتو درمانی را می‌توان به روش‌های مختلفی انجام داد که هر یک کاربردهای خاص خود را دارند و ممکن است در شرایط مختلف، مورد استفاده قرار گیرند. چنانچه مایل هستید اطلاعات بیشتری درباره این روش به دست بیاورید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.
پرتو درمانی چیست؟
گفتیم که پرتو درمانی، روشی قدرتمند برای مبارزه با سرطان است که از اشعه‌های پرانرژی برای نابودسازی سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این روش به طور فزاینده‌ای در درمان انواع مختلف سرطان به کار می‌رود. رادیوتراپی با آسیب رساندن به مواد ژنتیکی سلول‌ها، رشد و تقسیم آن‌ها را مختل می‌کند و در نهایت منجر به مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود. گرچه این روش می‌تواند به سلول‌های سالم نیز آسیب برساند، اما به دلیل قدرت ترمیمی بالای سلول‌های سالم، عوارض جانبی آن موقتی است.
پیشنهاد به مطالعه بیشتر: عوارض پرتو درمانی برای اطرافیان
انتخاب روش مناسب رادیوتراپی به عوامل مختلفی از جمله نوع و محل تومور، مرحله سرطان و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
انواع روش‌های پرتو درمانی
این متد به دو شیوه کلی داخلی و خارجی انجام می‌شود. در روش داخلی، منبع رادیواکتیو به طور مستقیم در داخل بدن و نزدیک به تومور قرار می‌گیرد تا با تابش اشعه، سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. این روش که می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد، از طریق جراحی، تزریق مواد رادیواکتیو یا مصرف داروهای خاص قابل انجام است.
در روش خارجی، اشعه از دستگاهی خارج از بدن به سمت تومور تابیده می‌شود. این روش که رایج‌تر است، با عبور از پوست و بافت‌های داخلی به تومور می‌رسد. انتخاب روش مناسب برای درمان به عوامل مختلفی از جمله نوع و محل تومور، مرحله سرطان و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.
مزایای پرتو درمانی شامل غیرتهاجمی بودن، اثربخشی در از بین بردن سلول‌های سرطانی و قابلیت استفاده برای انواع مختلف سرطان است. عوارض جانبی این روش نیز به نوع و دوز پرتو درمانی، محل تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد و شامل خستگی، ریزش مو، تهوع و اسهال می‌شود.
مراحل انجام پرتو درمانی
پرتو درمانی، روشی قدرتمند برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است که از اشعه‌های پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون استفاده می‌کند. دوزهای بالا DNA سلول‌های سرطانی را تخریب و آن‌ها را نابود می‌کند. مراحل انجام این روش به شکل زیر است:
- تشخیص: پزشک نوع و محل سرطان را تعیین می‌کند.
- برنامه‌ریزی: متخصص پرتو درمانی، دوز و محل تابش اشعه را مشخص می‌کند.
- شبیه سازی: بیمار در موقعیت مناسب برای این نوع درمان قرار می‌گیرد.
- درمان: بیمار به طور درازکش روی تخت مخصوص قرار می‌گیرد و اشعه به تومور تابیده می‌شود.
- جلسات درمانی: جلسات رادیوتراپی به طور معمول 5 روز در هفته و به مدت 1 تا 7 هفته انجام می‌شود.
لازم به ذکر است که این روش غیرتهاجمی است و نیازی به جراحی ندارد. این روش درمانی می‌تواند به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند شیمی درمانی استفاده شود.
عوارض جانبی درمان به وسیله پرتو نیز به نوع و دوز پرتو، محل تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. خستگی، ریزش مو، تهوع و اسهال از جمله عوارض جانبی رایج رادیوتراپی هستند. سلول‌های سالم نیز ممکن است در اثر این درمان آسیب ببینند؛ اما این آسیب‌ها معمولاً موقتی هستند.
این متد درمان، ابزاری قدرتمند در مبارزه با سرطان است که می‌تواند به طور مؤثری سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و به بهبود و نجات جان بیماران کمک کند. موارد استفاده از پرتو درمانی در زیر آمده است:
- به عنوان درمان اولیه سرطان
- پیش از جراحی برای کوچک کردن تومور
- بعد از عمل جراحی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی باقی مانده
- در ترکیب با شیمی درمانی برای افزایش میزان اثربخشی درمان
- در سرطان‌های پیشرفته برای تسکین علائم
انتخاب بهترین متخصص برای درمان سرطان
انتخاب پزشک متخصص شیمی درمانی یا یک متخصص رادیوتراپی ماهر و قابل اعتماد، نقشی حیاتی در موفقیت درمان شما ایفا می‌کند؛ چرا که انجام نادرست روش درمانی نه تنها در درمان سرطان مؤثر نخواهد بود، بلکه می‌تواند عوارض جدی را به دنبال داشته باشد. در ادامه سه پارامتر اصلی برای پرتودرمانی موثر را بررسی کرده‌ایم:
تعیین دوز مناسب
یک متخصص پرتو درمانی با توجه به شرایط بیماری و دوزهای استاندارد تعیین شده، بهترین دوز مؤثر را برای شما تعیین خواهد کرد. انتخاب دوز مناسب حیاتی است؛ زیرا دوز کمتر از حد لازم اثر درمانی کافی را نخواهد داشت و دوز بیشتر از حد لازم نیز می‌تواند آسیب جدی به بافت‌های سالم وارد کند.
هدف‌گیری دقیق
هدف‌گیری دقیق اشعه‌ها برای جلوگیری از آسیب به بافت‌های سالم ضروری است. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، دقت دستگاه‌های رادیوتراپی به طور قابل توجهی افزایش یافته است. با این حال، هیچ روشی بدون تأثیر بر بافت‌های سالم اطراف تومور نیست. بافت‌های سالم می‌توانند خود را ترمیم کنند؛ اما بافت‌های سرطانی این توانایی را ندارند. متخصصان این حوزه با علامت‌گذاری دقیق محل تومور، تابش اشعه را به محل دقیق آن هدایت می‌کنند.
تعیین تعداد جلسات مناسب
تعداد جلسات رادیوتراپی به عوامل مختلفی از جمله نوع و مرحله سرطان، محل و اندازه تومور و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. حداقل جلسات برای رادیوتراپی 1 جلسه و حداکثر جلسات به ندرت به بیش از 40 جلسه می‌انجامد. انتخاب متخصص پرتو درمانی ماهر و باتجربه، نقشی حیاتی در موفقیت این پروسه ایفا می‌کند.
درد و عوارض رادیوتراپی
رادیوتراپی به طور معمول آسیبی به دنبال ندارد؛ اما ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی موقت یا دائمی شود. این عوارض ممکن است در نتیجه آسیب رسیدن به سلول‌های سالم نزدیک به سلول‌های سرطانی تحت درمان رخ دهد.
نوع و میزان عوارض جانبی متفاوت است و به عواملی مانند سلامتی عمومی شما، دوز رادیوتراپی، قسمتی از بدن که تحت درمان است و دیگر روش‌های درمان سرطان که شما دریافت می‌کنید، بستگی دارد.
بعضی افراد ممکن است تنها احساس درد و عوارض کمی را تجربه کنند و به راحتی به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهند. در حالی که برخی دیگر ممکن است عوارض جانبی مهم‌تری را تجربه کنند که معمولاً بعد از چند هفته از شروع درمان رادیوتراپی رخ می‌دهند و شامل نشانه‌هایی مانند موارد زیر است:
- خستگی
- خشکی دهان یا زخم‌های دهان
- حالت تهوع یا استفراغ
- مشکلات روده‌ای مانند اسهال
- مشکلات ادراری مانند فوریت یا بی‌اختیاری
- تورم در بافت‌های نرم (لنف ادم)
- ریزش مو
- ناباروری
بسیاری از این عوارض معمولاً موقتی هستند و با گذشت زمان کاهش می‌یابند؛ اما برخی از آن‌ها ممکن است دائمی باشند. تیم پزشکی شما دارای تجربه کافی است و می‌تواند در مدیریت هرگونه عوارض جانبی شما را راهنمایی کند.
پرتودرمانی چند جلسه است؟
تعداد جلسات این روش درمانی ممکن است بسته به تشخیص متخصص پرتو درمانی، نوع و مرحله سرطان، مکان و اندازه تومور متغیر باشد. برخی بیماران ممکن است تنها به یک جلسه رادیوتراپی و برخی دیگر به جلسات متعددی نیاز داشته باشند.
اغلب درمان پرتو درمانی طی جلسات روزانه انجام می‌شود؛ معمولاً پنج روز در هفته. بعد از هر جلسه درمانی، بیماران می‌توانند به روال عادی زندگی خود ادامه دهند. همچنین، مدت زمان هر جلسه معمولاً کمتر از یک ساعت است. با این حال، برای تعیین تعداد و زمان جلسات، باید با متخصص مربوطه در این زمینه مشورت کرده و برنامه درمانی خود را به دقت تعیین کنید.
